Showing posts with label έλληνες. Show all posts
Showing posts with label έλληνες. Show all posts

Ο Μυστικός Κόσμος των Ινδικών και Ελληνικών Κειμένων

Ο πτερωτός ίππος, Πήγασος, με τις Ναϊάδες

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Υπήρξαν στο παρελθόν ιπτάμενες ανθρώπινες κατασκευές;
Υπάρχει μια διαχεόμενη πεποίθηση πως ερευνητές και επιστήμονες γνωρίζουν πάρα πολλά για έναν παγκόσμιο πολιτισμό που χάθηκε. Τα στοιχεία που υπάρχουν και κρατούν αδημοσίευτα, είναι απρόσιτα, ‘ερμητικά’ κλειστά, στην μάζα των ανθρώπων
(εδώ πάει η λέξη ‘μάζα’).Οι αναφορές του Πλάτωνα στον Τίμαιο και τον Κριτία για τον χαμένο πολιτισμό της Ατλαντίδας, για υποβρύχια και ιπτάμενα αντικείμενα καθώς και οι αναφορές της ινδικής μυθολογίας για τα περίφημα ‘βιμάνας’ - ιπτάμενα αντικείμενα, έχουν εξάψει την φαντασία του ανθρώπινου πνεύματος τα τελευταία δυόμισι χιλιάδες χρόνια!
Πέρσι, τον Αύγουστο, οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Πατρών και συγκεκριμένα από το Τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών & Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Μηχανικής, ένα διεθνές συνέδριο στην αρχαία Ολυμπία με θέμα: «Επιστήμη και τεχνολογία στα Ομηρικά Έπη».Ζουμερά σημεία του συνεδρίου ήταν οι διαπιστώσεις για μια ανώτερη τεχνολογία της αρχαϊκής εποχής.
Διαβάζουμε μερικά από τα συμπεράσματα του συνεδρίου αυτού:
«...Στην Ιλιάδα βρίσκεται η πρώτη αναφορά σε προηγμένα σύνθετα υλικά και συγκεκριμένα στις περιγραφές της κατασκευής και της συμπεριφοράς στη μάχη των ασπίδων του Αχιλλέα και του Αίαντα. Δίνονται επαρκή δεδομένα την ανακατασκευή και την πλήρη δομική τους ανάλυση, πράγμα που επέτρεψε την πλήρη μελέτη τους, η οποία και απέδειξε ότι οι επακόλουθες περιγραφές για τη συμπεριφορά τους στη μάχη είναι απόλυτα ακριβείς και επιστημονικά ορθές.
»Το ελληνικό Δωδεκάθεο περιλάμβανε τον Ήφαιστο, ένα θεό-τεχνίτη, στο σιδηρουργείο του οποίου λειτουργούσε το πρώτο πλήρως αυτοματοποιημένο εργοστάσιο. Ο ίδιος ο θεός είχε ως βοηθούς δυο μεταλλικά κορίτσια με ανθρώπινες ιδιότητες, πράγμα που κατά τον Isaac Asimov αποτελεί την πρώτη αναφορά σε ρομπότ. Περισσότερες αναφορές σε ρομπότ βρίσκουμε σε άλλες ραψωδίες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, καθώς και σε σκάφη με εκπληκτικές δυνατότητες αυτοπρόωσης και πλοήγησης.
”Στην Οδύσσεια οι οδηγίες της Κίρκης προς τον Οδυσσέα πώς να διασχίσει με ασφάλεια το στενό της Σκύλλας και της Χάρυβδης, αναλύθηκαν με σύγχρονους αριθμητικούς κώδικες και αποκάλυψαν βαθιά γνώση Δυναμικής των Ρευστών. Επίσης βρίσκουμε ακριβέστατα διατυπωμένες πολλές αρχές της φυσικής επιστήμης, όπως της καμπυλόγραμμης κίνησης και του ερπυσμού των υλικών.»

Στο ενδιαφέρον αυτό συνέδριο αναφέρθηκαν πολύ σημαντικά πράγματα που ανοίγουν ορίζοντες στο νου και τρέφουν άμετρα την φαντασία μας.
Ο Όμηρος, εξάλλου, στα έπη του, περιγράφει τις αστραπιαίες μετακινήσεις των ολύμπιων θεών στον αιθέρα με μεταλλικά άρματα. Μας δίνει, με τον τρόπο αυτόν, την υπόνοια μιας μυστηριώδους θεϊκής τεχνολογίας πολύ ανώτερης του ανθρώπου της εποχής εκείνης.
Λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα του, για παράδειγμα, πως η Ήρα πέταξε από τον Όλυμπο πάνω από τα Πιέρια όρη, την Ημαθία, τα βουνά της Θράκης χωρίς να πατάνε οι φτέρνες της στις κορυφές των βουνών και από τον Άθω κατηφόρησε και ‘προσγειώθηκε’ στη Λήμνο:
«Ἥρη δ᾽ ἀΐξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο,
Πιερίην δ᾽ ἐπιβᾶσα καὶ Ἠμαθίην ἐρατεινὴν
σεύατ᾽ ἐφ᾽ ἱπποπόλων Θρῃκῶν ὄρεα νιφόεντα
ἀκροτάτας κορυφάς· οὐδὲ χθόνα μάρπτε ποδοῖιν·
ἐξ Ἀθόω δ᾽ ἐπὶ πόντον ἐβήσετο κυμαίνοντα,
Λῆμνον δ᾽ εἰσαφίκανε πόλιν θείοιο Θόαντος. ”
(Ιλιάς 225)

Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε την Κωνσταντινούπολη έφερε σε αυτήν το άρμα του Δία που το οδηγούσαν πύρινα άλογα:
«Διός άρμα εν τετράσιν ίπποις πυρίνοις, ιπτάμενον παρά δύο στηλών, εκ παλαιών χρόνων υπάρχον»(Scriptores originum Constantinopolitarum 1 (Leipzig 1901, ανατ. 1975), σελ. 41-42.)

Αν ασχοληθεί κανείς, ελάχιστα με το θέμα αυτό, θα παρατηρήσει αμέσως μια ομοιότητα της ομηρικής περιγραφής με τα αναφερόμενα στα ινδικά κειμένα Βέδας.
Στα Βέδας ο Ήλιος και η Ίνδρα, αλλά και άλλοι βεδικοί θεοί μετακινούνταν πετώντας με ιπτάμενα άρματα που τα τραβούσαν ζώα, συνήθως άλογα εκτός από το θεό Πουσάν που το άρμα του το τραβούσαν αίγες.
Περιγράφονται, μάλιστα, και αερομαχίες με τα παράξενα αυτά ιπτάμενα αντικείμενα που ανήκουν στο προϊστορικό παρελθόν.
Αναφέρονται, επίσης, στα παμπάλαια ινδικά κείμενα τα λεγόμενα "agnihotra-vimana", και επειδή στα σανσκριτικά ‘agni’ σημαίνει φωτιά, θεωρούνται ιπτάμενα οχήματα που ωθούνταν από τη φωτιά.
Αναφέρονται, ακόμη, τα "gaja-vimana" , οπου ‘gaja’ στα σανσκριτικά σημαίνει ελέφαντας. Αυτά θεωρούνται ιπτάμενα βαρέως τύπου.

Στην ελληνική μυθολογία έχουμε τον Όλυμπο που βρίσκεται πάνω από τα νέφη και ετυμολογείται ως Ολύν-πους. Το Ολύν από το ρήμα όλλυμι, τόπος που δεν τον έχει πατήσει πόδι, απάτητος, δηλαδή, όπως έχουμε την αρχαία πόλη της Μακεδονίας Όλυν-θος (όπου το όλυν- έχει το νόημα του άνευ, δηλαδή Όλυν-θος = άνευ άνθος, όλυνθος λέγεται και η συκιά, το δέντρο, δηλαδή, που δεν βγάζει άνθη).
Στα κείμενα Βέδας έχουν τη Βιμάνα. Βρετανοί επιστήμονες θεωρούν τη βεδική λέξη ως σύνθετη: Βι-Μάνα, την επεξηγούν ως χώρο, κατοικία των αρχαίων θεών. Θα μπορούσαμε να το παραβάλουμε ως Γη-Μάνα, που υποδηλώνει μια άλλη πατρίδα, την μητέρα της Γης...
Με τη λέξη Βιμάνα υποδηλώνεται και το τέμπλο των ινδουϊστικών ναών.
Η σύγκριση των δύο μυθολογιών της Ινδικής και της Ελληνικής γίνεται αυθόρμητα αφού τα στοιχεία τους είναι κοινά.
Αν λάβουμε, εξάλλου, τις μαρτυρίες του Στράβωνα που αναφέρεται σε παμπάλαια κατάληψη της Ινδίας από τον Ηρακλή και το Διόνυσο, θα μπορούσαμε να εικάσουμε πως η ινδική μυθολογία βασίζεται στην αρχαία ελληνική.
Γράφει ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων για το απώτατο ελληνικό παρελθόν της Ινδίας:
«...παρ΄ Ἰνδῶν ...κρατῆσαι τῆς μεθ΄ Ἡρακλέους καὶ Διονύσου»(Στράβων 15.1.6)δηλαδή, “την Ινδία κατέκτησε ο Ηρακλής και μετά ο Διόνυσος’’

Άλλωστε οι ίδιοι οι Ινδοί, παραδέχονται πως ο Ινδός θεός Σκάνδρα, προέρχεται από την ελληνική μυθολογία (δές άρθρο μου Καταραγκάμα ,Διόνυσος και Αλέξανδρος).
Τα ιπτάμενα άρματα ή αντικείμενα υπάρχουν στα ελληνικά και ινδικά κείμενα αλλά τοιχογραφίες σχετικές με τα αντικείμενα αυτά έχουν βρεθεί σε πολλά σημεία της Γης. Έχουν εντοπιστεί στην Ευρώπη, στην Αφρική, στην Αυστραλία, στην Κεντρική Αμερική. Χρονολογούνται κυρίως από το 10.000 έως 3.000 π.Χ. Πολλά νεότερης περιόδου (1η χιλιετία μ.Χ.) υπάρχουν στην Κεντρική Αμερική.
Ήταν δημιουργήματα ανθρώπινης φαντασίας ή αναπαράσταση πραγματικών εικόνων;
Και αν δεν ήταν δημιουργήματα της φαντασίας του, ήταν γήινα αντικείμενα ή όντα που εισέβαλαν από το διάστημα;
Αναδύεται, πραγματικά, ένας μυστικός κόσμος μέσα από τα κείμενα, μέσα από τις απεικονίσεις. Ένας κόσμος που ξέρει καλά να καλύπτει τα ίχνη του...



Τμήμα αρχαίας περγαμηνής βρέθηκε στο Σινά

Ο Σιναϊτικός Κώδικας του 350 μ.Χ., όπως δημοσιεύεται από τη Βρετανική Βιβλιοθήκη
Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος


Η παρατηρητικότητα και η διάθεση για έρευνα έφεραν την ανακάλυψη ενός μικρού χαμένου κομματιού από αρχαία περγαμηνή γραμμένη στα ελληνικά, που αρκετά φύλλα της βρίσκονται στην βιβλιοθήκη του Λονδίνου.
Πριν λίγο καιρό δημοσιεύθηκε στην βρετανική εφημερίδα «Independent» η είδηση πως ένας Έλληνας μεταπτυχιακός φοιτητής σε έρευνα για την διατριβή του, ανακάλυψε σε μοναστήρι του Σινά ένα αρχαίο χειρόγραφο του 350 μ.Χ. γραμμένο στα ελληνικά.
Η είδηση έκανε το γύρω του κόσμου για το σπάνιο εύρημα αλλά και για τον Έλληνα φοιτητή του βρετανικού πανεπιστημίου.
Πρόκειται για το Νικόλαο Σαρρή, 30 ετών που τελείωσε συντηρητής αρχαιοτήτων στη Βρετανία και έκανε την ανακάλυψη στη βιβλιοθήκη της μονής της Αγίας Αικατερίνης του όρους Σινά.
















Φώτο: Ο αρχαίος κώδικα γραμμένος στην ελληνική

«Μελετούσα βιβλιοδεσίες που βρίσκονται στο Σινά», είπε ο σπουδαστής, «για τη διδακτορική διατριβή μου και ξαφνικά αυτό το απόσπασμα του χειρογράφου τράβηξε την προσοχή μου. Μόνο αν κάποιος μελετούσε προσεκτικά και ψαχούλευε καλά αυτήν τη βιβλιοδεσία θα μπορούσε ίσως να το προσέξει και να καταλάβει πως κάτι υπάρχει».
Βρήκε το χαμένο, μέχρι τώρα, απόσπασμα του Codex Sinaiticus (Σιναϊτικός Κώδικας),καθώς περιεργαζόταν φωτογραφίες χειρογράφων στη βιβλιοθήκη της αναφερόμενης μονής.
Η εν λόγω Βίβλος, γραμμένη στα ελληνικά πάνω σε δέρμα ζώου, είναι η αρχαιότερη γνωστή. Τα φύλλα του ανεκτίμητης αξίας βιβλίου είχαν μοιραστεί σε τέσσερα σημεία, μεταξύ των οποίων η μονή της Αγίας Αικατερίνης και η βιβλιοθήκη του Λονδίνου, στην οποία υπήρχε το μεγαλύτερο τμήμα της από το 1933, όταν η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση πούλησε τη συλλογή της στη Βρετανία.
Στο πέρασμα των αιώνων η αρχαία περγαμηνή χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές από τους μοναχούς της μονής της Αγίας Αικατερίνης για το δέσιμο βιβλίων (των σκληρών εξωφύλλων τους), τόσο επειδή ήταν αρκετά σκληρή όσο κι επειδή ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρουν περγαμηνές στην περιοχή.
Ο Νίκος Σαρρής ειδοποίησε το βιβλιοθηκάριο του μοναστηριού, πατέρα Ιουστίνο πως θα ήθελε να δει από κοντά όσα είδε στις φωτογραφίες. Στο δέσιμο είναι ορατό μόλις το ένα τέταρτο του αποσπάσματος, ωστόσο ύστερα από προσεκτική έρευνα ο πατέρας Ιουστίνος επιβεβαίωσε ότι το άγνωστο απόσπασμα της Βίβλου βρέθηκε. Δήλωσε, μάλιστα, ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η σύγχρονη τεχνολογία για να εντοπιστεί πόσα κείμενα υπάρχουν στην περγαμηνή, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί για το δέσιμο άλλου βιβλίου, χωρίς να χρειαστεί αυτό να καταστραφεί.
Διασωθέν τμήμα από τον αρχαίο πάπυρο του Σιναϊτικού Κώδικα
Το συγκεκριμένο που βρέθηκε αναφέρεται στην αρχή του κεφαλαίου του Ιησού του Ναυή (κεφάλαιο 1, στίχος 10) στον οποίο προειδοποιεί τα παιδιά του Ισραήλ καθώς μπαίνουν στη γη της επαγγελίας.
«Παλιά, για να δέσουν βιβλία χρησιμοποιούσαν παλιά φύλλα και παλιές περγαμηνές. Έτσι ακριβώς ήταν και αυτό το σπάραγμα» λέει ο ίδιος και συμπληρώνει: «Προφανώς είχε χρησιμοποιηθεί από κάποιον ως εσώφυλλο, το οποίο ήταν λίγο κρυμμένο και δεν φαινόταν καλά».
Ο κ. Σαρρής τόνισε πως το εύρημά του ήταν ιδιαίτερα σημαντικό γιατί δίνει το έναυσμα για περαιτέρω έρευνα. Στην βιβλιοθήκη του μοναστηριού υπάρχουν τουλάχιστον 18 βιβλιοδεσίες που έγιναν από τους ίδιους δύο μοναχούς που είχαν επαναχρησιμοποιήσει τον κώδικα.
« Δεν ξέρουμε αν θα βρούμε περισσότερους κώδικες στα άλλα βιβλία, αλλά μια έρευνα, ωστόσο, θα άξιζε το κόπο», είπε ο Σαρρής.

Μια σελίδα του κώδικα που βρίσκεται στη βρετανική βιβλιοθήκη.




Το βυθισμένο νησί των Πτολεμαίων και ο τάφος του Αλέξανδρου



Τεράστιος αρχαιολογικός πλούτος βρίσκεται στο βυθό του Μεγάλου Λιμένα της Αλεξάνδρειας. Εντυπωσιακές είναι οι λίθινες επιγραφές στα ιερογλυφικά και στα ελληνικά. (Δυστυχώς δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμη)


Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Μια σημαντική υποβρύχια αρχαιολογική εξερεύνηση του λιμανιού της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δέκα επτά χρόνια.
Δύτες-αρχαιολόγοι μένουν έκθαμβοι μπροστά σε έναν βυθό που παρόμοιο δεν έχουν συναντήσει, αφού πρόκειται για μια ολόκληρη βυθισμένη αρχαία πόλη.
Τα βασιλικά παλάτια και τα κτήρια τα οποία περιγράφει με εξαιρετική ευγλωττία ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων βρίσκονται στο βυθό του Μεγάλου Λιμανιού της Αλεξάνδρειας.
Σύμφωνα με τον γεωφυσικό Άμος Νουρ, η περιοχή βρίσκεται επάνω στο ρήγμα Σικελίας-Καΐρου, και υπέστη σοβαρότατες ζημιές, ειδικά από τα μέσα του 5ου αιώνα μ.Χ.
Όπως μας γίνεται γνωστό από τη βυζαντινή ιστοριογραφία περισσότεροι από 23 σεισμοί χτύπησαν την αιγυπτιακή ακτή από το 320 μ.Χ. έως το 1303. Μεγαλύτερη από όλες ήταν αυτή του 365 μ.Χ.

Ενδεικτικά χαρτογραφούνται τα βυθισμένα σημεία της αρχαίας πόλης και κυρίως το βυθισμένο νησί της Αντιρόδου, μέσα στο σημερινό λιμάνι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου.


Με την πάροδο του χρόνου ο βυθός του λιμανιού υποχώρησε γύρω στα επτά μέτρα, τα βασιλικά οικοδομικά τετράγωνα κατέρρευσαν και βυθίστηκαν κάτω από τα κύματα.
Οι πεσμένοι κίονες, τα κιονόκρανα, τα αγάλματα, οι λίθινες επιγραφές με ιερογλυφική και ελληνική γραφή, οι εναπομείναντες οδοί, τα πλινθώματα μολύβδου, και οι αμφορείς ρυπαίνονται στο βυθό του σύγχρονου λιμανιού, όπου έχει επικαθήσει μια βρώμικη κρούστα 16 αιώνων, η οποία, επιπρόσθετα, βομβαρδίζεται καθημερινά από τα βοθρολύματα που ρίχνονται στη θάλασσα του λιμανιού.
Προς έκπληξη όλων, αρκετά από τα αρχαία οικοδομικά τετράγωνα έχουν διασωθεί, ώστε να επιτρέψουν στους αρχαιολόγους, να επιχειρήσουν μια σοβαρή χαρτογράφηση όλης της βυθισμένης περιοχής.
Ο επικεφαλής όλης αυτής της προσπάθειας, Φράνκ Γκόντιο, του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής υποθαλάσσιας Αρχαιολογίας που εδρεύει στο Παρίσι, τονίζει πως:
«Πολλοί κλασσικοί συγγραφείς,- ο Στράβων, ακόμη και ο Ιούλιος Καίσαρ, στα σχόλιά τους, περιγράφουν την Αλεξάνδρεια όπως την είδαν στις επισκέψεις τους σε αυτήν, αλλά είναι αδύνατο να καθοριστεί κάτι ή να προσομοιάσει με την ιδιαίτερη περιγραφή των κειμένων τους».
Σημειώνεται πως από την εποχή της κατάκτησης της Αιγύπτου από τον Ναπολέοντα το 1789, ιστορικοί και αρχαιολόγοι έχουν δημιουργήσει περισσότερους από 30 χάρτες της Πτολεμαϊκής και Ρωμαϊκής Αλεξάνδρειας. Όλοι, όμως οι χάρτες αυτοί, έχουν αποδειχθεί ανακριβείς κυρίως για την περιοχή του λιμανιού.
Ο Φ. Γκόντιο και η ομάδα του σε συνεργασία με το Ανώτατο Συμβούλιο της Αιγυπτιακής Αρχαιολογίας (και ειδικότερα με το τμήμα της υποβρύχιας αρχαιολογίας) άρχισαν να χαρτογραφούν την βυθισμένη πόλη, στο ανατολικό λιμάνι από το 1992.
Προσδιορίζουν, μάλιστα, τη θέση του παλατιού της Κλεοπάτρας της Ζ΄, της πιο διάσημης από τους Πτολεμαίους, στο τωρινό βυθισμένο νησί της Αντιρόδου, μιας βασιλική ιδιοκτησίας καθ’ όλη την πτολεμαϊκή περίοδο (305 έως 30 π.Χ.).
Επειδή εξάλλου σύμφωνα με τις πηγές ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια, δεν αποκλείεται η τοποθεσία του να βρίσκεται στα υποθαλάσσια βασιλικά οικοδομικά τετράγωνα, τα οποία συν τω χρόνω θα ερευνηθούν λεπτομερώς.

Αποκάλυψη στη νεκρόπολη της Κρήτης

Ο καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης μιλάει για τον πρωτοφανή θησαυρό του 8ου αιώνα π.Χ. που ήρθε προ ημερών στο φως στην αρχαία Ελεύθερνα

της ΜΑΡΙΑΣ ΘΕΡΜΟΥ Κυριακή 30 Αυγούστου 2009

Ο ήλιος είχε γείρει προ πολλού και το σκοτάδι έπεφτε αργά αλλά σταθερά. Οι άνθρωποι, όμως, που δούλευαν βουβοί μέσα στο σκάμμα, αντί να σταματήσουν, συνέχιζαν με όλο και περισσότερη ένταση. Μόνον οι ανάσες τους ακούγονταν- ίσως και οι κτύποι της καρδιάς τους- σμίγοντας με τους πρώτους ήχους της νύχτας.

1. Ο χώρος της ανασκαφής στη νεκρόπολη της αρχαίας Ελεύθερνας από ψηλά. Ενας θαλαμωτός μυκηναϊκός τάφος με θυραίο άνοιγμα και παραστάδες από λαξευμένους λίθους
2. Χρυσό επιστήθιο τελετουργικό αντικείμενο με κοκκίδωση στην περιφέρεια και στο κέντρο έναν άνδρα (λείπει η κεφαλή) που περοιστιχίζεται από δύο λιοντάρια, όπως βρέθηκε στον τάφο δίπλα στα οστά
3. Εργάτης μέσα στον κτιστό ταφικό θάλαμο επί το έργον. Μεγάλα αγγεία περιβάλλουν τις ταφές των τριών γυναικών που βρίσκονται στο κέντρο
4. Η ώρα της ανασκαφής. Ανάμεσα στα οστά των νεκρών γυναικών αστράφτει ένα χρυσό επιστήθιο κόσμημα (αριστερά) και στο κέντρο ένα χάλκινο βραχιόλι και ένα μικρό χάλκινο πριόνι


Οι φακοί, τα κινητά τηλέφωνα, οι αναπτήρες είχαν επιστρατευθεί για λίγο φως. Οι κινήσεις ήταν προσεκτικές, γρήγορες, καίριες, σαν να επρόκειτο για μια σοβαρή εγχείρηση. Ή μήπως μια τελετουργία;
Ο καθηγητής κ.Νίκος Σταμπολίδης θυμάται με συγκίνηση εκείνες τις ώρες στον κλειστό θάλαμο ενός κτιστού τάφου, τον οποίο έφερε στο φως πριν από μερικές ημέρες στην αρχαία Ελεύθερνα της Κρήτης. Τα οστά τριών γυναικών που βρέθηκαν σε αυτόν τον τάφο του 8ου αιώνα π.Χ., μαζί με μοναδικά και παράξενα χρυσά αντικείμενα και κοσμήματα από σπάνια υλικά, όπως αμέθυστος, φαγεντιανή, κορνεόλη, κεχριμπάρι, ορεία κρύσταλλος, ήλεκτρον, αιγυπτιακό μπλε, δεν συνιστούσαν απλώς μια πλούσια ταφή που παρέμενε ασύλητη μέσα στους αιώνες. Διότι μια απρόσμενη περίπτωση, ένα μυστήριο αναδυόταν σιγά σιγά μέσα από το χώμα. Μερικά από τα αντικείμενασύμβολα δεν είχαν θέση εκεί, δεν μπορεί να συνόδευαν γυναίκες αλλά μόνον άντρες, και μάλιστα ιερείς... Αλλα πάλι θα ήταν χρήσιμα για την παρασκευή φαρμάκων, αρωμάτων ή δηλητηρίων.
Μέσα στη σιωπή το μυαλό έτρεχε κάνοντας χίλιους συνειρμούς. Τι ήταν λοιπόν αυτές οι γυναίκες; Γιάτρισσες, μάντισσες ή ιέρειες; Ή μήπως, όπως θα λέγαμε σήμερα, φαρμακολύτριες;
Το σκηνικό έχει ως εξής: Η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναίκα-περίπου 70 ετών, ενώ οι άλλες δύο ήταν γύρω στα 16-17- βρισκόταν στο κέντρο του δωματίου σε μια παράξενη στάση. Το κρανίο ήταν σχεδόν επάνω στη λεκάνη της, τα πλευρικά οστά είχαν απλωθεί προς αριστερά και δεξιά και τα πόδια ήταν λυγισμένα. «Η απόθεσή της ήταν περίεργη. Αν δεν συνέβη κατά την αρχαιότητα κάποιο ταφονομικό παράδοξο- δηλαδή δεν πέρασε ένας ασβός ή ένας αρουραίος ώστε να αναμοχλεύσει αυτά τα οστά-,τότε δεν αποκλείεται αυτή η γυναίκα να τάφηκε καθιστή»λέει ο κ. Σταμπολίδης. Η πιθανότητα άλλωστε ανακομιδής, τυμβωρυχίας ή αρχαιοκαπηλίας αποκλείεται καθώς όλα τα κτερίσματα βρέθηκαν στη θέση τους. Μπορεί να ερμηνευθεί όμως αυτή η στάση;






















Χρυσό κόσμημα μοναδικού σχήματος με θέσεις για ένθετους ημιπολύτιμους λίθους

«Οχι, επί του παρόντος» απαντά ο ίδιος. Αλλωστε τα παράξενα συνεχίζονται, με την ύπαρξη γύρω της μιας σειράς αντικειμένων που επίσης δεν μπορεί να εξηγηθεί: Ενας μικρός χάλκινος ταύρος της γεωμετρικής εποχής, που βρίσκεται συνήθως σε ιερά όπως αυτό της Ολυμπίας, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν δίπλα στη νεκρή, αποτελεί καθαρά ιερατικό σύμβολο καθώς επιστέφει ένα σκήπτρο.
Κρατούσε σκήπτρο δηλαδή η σεβάσμια γυναίκα; Ενα χάλκινο πριονάκι, ένα πολύ μικρό, επίσης χάλκινο, κουταλάκι για τη μέτρηση δόσεων, μια μικρή ζυγαριά με δίσκο και αλυσίδα συνθέτουν ένα ακόμη παράξενο σύνολο. Και μαζί τους ορισμένοι μικροί κύλινδροι χρυσού, από τους οποίους αποκόπτονταν κομμάτια για χρήση. Σε τι μπορεί να της χρησίμευαν στη ζωή;























Χρυσό πορτρέτο δαιδαλικής μορφής με φενάκη (κόμμωση), περίτεχνο διάδημα κεφαλής και δυσερμήνευτα ακόμη αντικείμενα στο στήθος
Τα σύμβολα

Η γυναίκα φορούσε χρυσοκέντητα και καταστόλιστα φορέματα, όπως αποδεικνύουν τα ψήγματα χρυσού και οι εκατοντάδες χάντρες από φαγεντιανή που είναι απλωμένα γύρω της. (Αλλωστε και το χώμα γύρω από τα οστά φαίνεται ότι περιέχει αποσυντεθημένα οργανικά υλικά, όπως το ξύλο και το ύφασμα.)










Χρυσά ενώτια με μικροσκοπικά τσαμπάκια σταφυλιού



Τα σύμβολα του επίγειου κύρους της και τα κοσμήματα ήταν φορεμένα ή τοποθετημένα επάνω της. Από τον πλούτο των κοσμημάτων- περίπου 130- ήταν όμως μερικά τα οποία από την ώρα της ανασκαφής έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση προκαλώντας, όπως λέει ο κ. Σταμπολίδης, ανάμεικτα συναισθήματα συγκίνησης και θαυμασμού και παράλληλα γεννώντας μεγάλα ερωτηματικά.
Πρόκειται για δύο μεγάλα χρυσά μισοφέγγαρα που έφεραν έναν ημιπολύτιμο λίθο- γεγονός πρωτοφανές για την εποχή-, έχουν κοκκίδωση γύρω γύρω που σχηματίζει μαιάνδρους, ενώ στο κέντρο του αντικειμένου υπάρχουν οι κεφαλές δύο κρανοφόρων πολεμιστών.
Σε τρίτο παραπλήσιο αντικείμενο (όλα είναι επιστήθια) εμφανίζεται στο κέντρο η μορφή ενός πρίγκιπα, όπως είναι γνωστός από τις μινωικές παραστάσεις, ο οποίος περιστοιχίζεται από δύο λιοντάρια. Ενα ακόμη χρυσό αντικείμενο παριστάνει μια δαιδαλική μορφή με αιγυπτιακή φενάκη (κόμμωση), η οποία φέρει στο στήθος τρία δυσερμήνευτα σύμβολα που μοιάζουν με αγγεία ή αβγά και παραπέμπουν στα αντίστοιχα της Εφεσίας Αρτέμιδος, που έχουν θεωρηθεί μάλιστα ότι μπορεί να ήταν γυναικείοι μαστοί ή και όρχεις. Απροσδιόριστο και εντελώς άγνωστο έως σήμερα είναι το τελευταίο κόσμημα της ομάδας αυτής, με κυκλικό σχήμα, μια υψηλή βάση και ένθετους λίθους!

Ασημένια περόνη που καταλήγει σε κυλινδρικό κόσμημα
Ο Δίας

«Τα σύμβολα στους μηνίσκους παραπέμπουν σε νεαρό Πόσι Θηρών, όπως ο Δίας,που γεννιέται και πεθαίνει,κατά την παράδοση, κάθε χρόνο στο Ιδαίον Αντρον.
Στα λιοντάρια που απεικονίζονται επάνω στην ασπίδα, που έχει βρεθεί στην Ελεύθερνα,στα πώματα-ασπίδες και στους τεράστιους χάλκινους λέβητες της Ελεύθερνας και του Ιδαίου Αντρου. Στις κεφαλές των κρανοφόρων πολεμιστών επίσης από την Ελεύθερνα, που έχουν ευθεία αναφορά στους Κουρήτες, προστάτες πολεμιστές του νεαρού Δία»λέει ο κ. Σταμπολίδης. Σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι τέτοια κοσμήματα έχουν βρεθεί ελάχιστα μέσα στα 200 χρόνια της αρχαιολογίας στην Κρήτη. Συγκεκριμένα, ένα μεγάλο στην Κνωσό και ένα μικρότερο στο Ιδαίον Αντρον. Εδώ είναι πέντε μαζί!
«Πέραν της σημειολογίας τους, εξάλλου, αυτά τα κοσμήματα αλλάζουν την ιστορία της κοσμηματοτεχνίας όπως τη γνωρίζαμε ως τώρα, αφού εκτός από τις νέες τεχνικές,όπως η κοκκίδωση,εμφανίζεται η προσθήκη πολύτιμων ή ημιπολύτιμων λίθων,κάτι που πιστεύαμε ότι άρχιζε στα ελληνιστικά χρόνια,δηλαδή τέσσερις τουλάχιστον αιώνες αργότερα»προσθέτει ο ίδιος.








Δείγμα εξαιρετικής κοσμηματοτεχνίας το χρυσό χελωνάκι με τη διακοσμητική κοκκίδωση και την εξαιρετική κίνηση










Το χρυσάφι
Πού μπορεί να βρέθηκε τόσο χρυσάφι και πώς;
«Ο κοκκινωπός προέρχεται από την Κύπρο,όπως λένε οι μελετητές,αλλά ο κίτρινος πιστεύω ότι ερχόταν από τη Μικρά Ασία με τα χρυσοφόρα ποτάμια της, όπως ο Μαίανδρος που εκβάλλει στη Μίλητο,τη μινωική αποικία της κρητικής πόλης Μιλάτου απέναντι από τη Σάμο. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε τις ιστορίες του Ηροδότου για τον σάμιο καπετάνιο Κολαίο και τον κρητικό Κορώβιο,που ταξίδευαν σε όλη τη Μεσόγειο» λέει ο κ. Σταμπολίδης. Και οι τρεις γυναίκες άλλωστε έφεραν επίσης στα μαλλιά σφηκωτήρες από ήλεκτρο. Φορούσαν χρυσά ενώτια «τρίγληνα μορόεντα», όπως τα λέει ο Ομηρος, δηλαδή χαλκάδες με πολύ μικρά τσαμπιά σταφυλιού με τρεις ρόγες το καθένα- ένας τύπος αιγαιακού κοσμήματος γνωστός αρχικά από τις τοιχογραφίες της Θήρας.
Επίσης ανάμεσα στα κτερίσματά τους υπήρχαν σκαραβαίοι από αιγυπτιακό μπλε, σφραγιδόλιθοι μινωικοί, πρίσματα και χάντρες από ορεία κρύσταλλο. Οι χάντρες μάλιστα, διαφόρων σχημάτων, μεγεθών ή υλικών, φέρουν συχνά εγχαράξεις με μινωικά σύμβολα όπως είναι ο διπλούς πέλεκυς, με θαλάσσια θέματα όπως είναι τα καλαμάρια ή οι αστερίες, ή κυνηγετικά όπως το ελάφι που έχει τοξευθεί από τον θηρευτή του. Αλλες πάλι μιμούνται ρόδια ή άνθη και, όπως θεωρεί ο ανασκαφέας, μπορεί να αποτελούσαν την κεφαλή από τις πολύτιμες καρφίτσες που επίσης υπάρχουν στα ευρήματα.










Σκαραβαίος από αιγυπτιακό μπλε, ένα από τα πολλά εισηγμένα από την Αίγυπτο αντικείμενα








Η σπονδή
Μία γυάλινη φιάλη με γαλακτώδες χρώμα και ομφαλό στο κάτω μέρος της, η οποία βρέθηκε μέσα στον λαιμό ενός μεγάλου πήλινου αγγείου, αποτελεί το άλλο ανέλπιστο για τη μοναδικότητά του, αλλά και γιατο γεγονός ότι σώθηκε ακέραιο, εύρημα.
Αχαιμενιδική, φυλλόσχημη, όπως είναι οι γνωστές χρυσές και ασημένιες της περσικής αυτοκρατορίας, έχει διάμετρο γύρω στα 10 εκατοστά και οι ραβδώσεις της- φύλλα- αρχίζουν από τον ομφαλό για να ανοίξουν προς το χείλος της σαν νούφαρο.
Οπως εξηγεί ο κ. Σταμπολίδης, φιάλες αυτού του είδους είναι σπανιότατες- ο ίδιος θυμάται μία υστερότερη χρονολογικά από τους περίφημους ετρουσκικούς τάφους της Βίλας Τζούλια στην Ιταλία, ενώ στην Ελλάδα έχουν βρεθεί μόνο κάποια σπασμένα κομμάτια τους.
«Πρόκειται για σπονδικό αγγείο,όπως αυτά που κρατούν οι θεοί, ο Απόλλωνας, η Αθηνά, στις παραστάσεις. Η παρουσία της επομένως σε αυτή τη γυναικεία ταφή είναι ένα ακόμη ερώτημα»σημειώνει ο ίδιος.
Μεγάλα πήλινα αγγεία, άδεια σήμερα, που προφανώς όμως περιείχαν κατά την εποχή της ταφής υγρά, όπως λάδι, κρασί ή άλλα προϊόντα, καθώς και πολλά μικρότερα ληκύθια, κρητοκυπριακά και φοινικικά, κατάλληλα για τη φύλαξη αρωμάτων ή φαρμάκων, συμπλήρωναν το ταφικό σύνολο. Μία τράπεζα προσφορών εξάλλου στην είσοδο του τάφου δείχνει σαφώς τη σημασία του.
Για την προστασία του είχε κατασκευαστεί αυτός ο θαλαμωτός μυκηναϊκός τάφος, ένα τετράγωνο δωμάτιο διαστάσεων περίπου 3,10 Χ 3 μ., με σωζόμενο ύψος 2,10 μ. Το θυραίο άνοιγμα έχει παραστάδες σε ύψος 1,80 μ. κατασκευασμένες από μεγάλα μπλοκ λαξευμένων λίθων, ένα ακόμη μοναδικό εύρημα καθώς δείχνει τη διατήρηση της μνήμης της μινωικής αρχιτεκτονικής στα γεωμετρικά χρόνια.
Το μυστήριο της Ελεύθερνας που ανασκάπτεται μεθοδικά κάθε χρόνο ολοένα μεγαλώνει. Ακόμη και ο ανασκαφέας της παρατηρεί ξαφνιασμένος πλέον τα ευρήματα, βρίσκοντας τώρα πιθανή τη σύνδεση της πόλης με το Ιδαίον Αντρον.
Τα υπόλοιπα μένει να απαντηθούν στο μέλλον, αν και εφόσον δοθούν όλα τα κλειδιά της αποκρυπτογράφησης του αινίγματος. Μεγάλα πήλινα αγγεία, άδεια σήμερα, που προφανώς όμως περιείχαν κατά την εποχή της ταφής υγρά, όπως λάδι, κρασί ή άλλα προϊόντα, καθώς και πολλά μικρότερα ληκύθια, κρητοκυπριακά και φοινικικά, κατάλληλα για τη φύλαξη αρωμάτων ή φαρμάκων, συμπλήρωναν το ταφικό σύνολο. Μία τράπεζα προσφορών εξάλλου στην είσοδο του






Χώμα καλύπτει ακόμη το χρυσό επιστήθιο κόσμημα με την περίτεχνη διακόσμηση από μαιάνδρους








Το μόνο βέβαιο επί του παρόντος είναι το κοινό συναίσθημα, η μυσταγωγία, που έζησαν εκείνη τη νύχτα οι άνθρωποι της ανασκαφής. Ενα τελετουργικό που θα έλεγε κανείς ότι συνδεόταν μέσω μιας κλωστής που διέτρεχε τον χρόνο με το ταφικό τελετουργικό της απόθεσης των τριών γυναικών από τους κηδευτές τους.

Το Βήμα

Στη Σικελία, δίπλα στο τάφο του Αισχύλου, νέα μνημεία


Η Γέλα της Σικελίας, αποικία Ροδίων, 7ος αιώνας π.Χ.

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Στη γνωστή πόλη της Μεγάλης Ελλάδας την Γέλα της Σικελίας ανακαλύφθηκε πριν μερικές ημέρες μια αρχαιοελληνική νεκρόπολη. Η ανακάλυψη έγινε στη διάρκεια εργασιών της δημοτικής υπηρεσία στο χώρο έξω από τα οικιστικά όρια της πόλης.
Βρέθηκαν τέσσερις αξιόλογοι τάφοι μια σαρκοφάγος και κεραμικά εργαλεία κορινθιακού, αττικού και ιωνικού ρυθμού.
φωτο: Γέλα Σικελίας: Δωρικός κίων
Η ιταλική εφημερίδα ‘ Il Giornale’ ανέφερε πως μετά την σημαντική ανακάλυψη οι εργασίες σταμάτησαν και η περιοχή φυλάσσεται για την αποφυγή βέβηλων πράξεων.
Σημειώνεται πως στη πόλη Γέλα, βρέθηκε παλαιότερα και ο τάφος του Αισχύλου ο οποίος πέθανε σ’ αυτήν το 456/455 π.Χ.
Ο τάφος του αναγνωρίστηκε από την επιγραφή που υπήρχε στον μνημειακό του χώρο:

«ΑΙΣΧΥΛΟΝ ΕΥΦΟΡΙΩΝΟΣ ΑΘΗΝΑΙΟΝ ΤΟΔΕ ΚΕΥΘΕΙ ΜΝΗΜΑ ΚΑΤΑΦΘΙΜΕΝΟΝ ΠΥΡΟΦΟΡΟΙΟ ΓΕΛΑΣ ΑΛΚΗΝ ΔΙ ΕΥΔΟΚΙΜΟΝ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΝ ΑΛΣΟΣ ΑΝ ΕΙΠΟΙ ΚΑΙ ΒΑΘΥΧΑΙΤΗΕΙΣ ΜΗΔΟΣ ΕΠΙΣΤΑΜΕΝΟΣ»
Δηλαδή,

«Αυτό το μνήμα φυλάσσει τον Αισχύλο τον Αθηναίο τον υιό του Ευφορίωνος που έδυσε στον σιτοφόρο Γέλωνα, τη δύναμή του μπορεί να εξιστορήσει το δάσος του Μαραθώνα και ο Πέρσης ο μακρυχαίτης που καλά γνωρίζει».
Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πως ο χώρος είναι μέρος μιας ευρύτερης νεκρόπολης της αρχαίας πόλης αφού αξιόλογα ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στη διπλανή περιοχή τη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα από τον αρχαιολόγο Πάολο Όρσι. Τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα του εν λόγω αρχαιολόγου, απο τη Γέλα, τις Συρακούσες, τον Κρότωνα, εκτίθενται στα μουσεία των Συρακουσών και της νότιας Ιταλίας.
Η Γέλα χτίστηκε από Ρόδιους αποίκους το 688/87 π.Χ. και λόγω της γεωγραφικής της θέσης αποτέλεσε σημανικό στραυροδρόμι της αρχαίας ναυσιπολοϊας.


Φώτο: Ηώ και Κέφαλος, Γέλας 500-475 π.Χ.





Η Μεγάλη Ελλάδα (σημερινή νότια Ιταλία) ήταν ο αγαπημένος τόπος φιλοσόφων, ποιητών και διανοητών της αρχαίας Ελλάδας.

Οι Γαλάτες, οι Μακεδόνες και ο Ρωμαίος ήρωας (118 π.Χ.)

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, διοργανώθηκε μια έκθεση στην Φρανκφούρτη με θέμα τους Κέλτες. Ένας παρεξηγημένος λαός, κατά τους διοργανωτές, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν ως ‘ Κέλτες’ και ‘Γαλάτες’ και την ονομασία αυτή διατήρησαν και οι Ρωμαίοι "Galati" (Galli).
Η πρώτη αναφορά για αυτούς γίνεται από τον Ηρόδοτο. Στην διάρκεια όμως των αιώνων πολλές φορές απασχόλησε την ιστορία των Ελλήνων αλλά και αυτή των Ρωμαίων. Η εκάστοτε αναφορά για αυτούς ήταν συνώνυμο της καταστροφής.



Φώτο: Οι Γαλάτες

Κάθε ‘πέρασμά’ τους ήταν καταστροφικό. Λεηλασίες, δολοφονίες, βιασμοί, αφανισμοί οικισμών κ.α. Οι ιστορικοί συγγραφείς τους καθορίζουν ως πρωτόγονο, βάρβαρο βόρειο-ευρωπαϊκό λαό.Στην έκθεση της Φρανκφούρτης επισημαίνεται και η σημερινή παρουσία τους, πού όπως σημειώνεται, «στους Κέλτες οφείλουμε, σήμερα, δύο πασίγνωστα πράγματα. Τον Αστερίξ και τον Χάρι Πότερ».
Εκθέσανε μάλιστα, στην αναφερόμενη διοργάνωση αρχαία αντικείμενα από τις σημερινές περιοχές απογόνων των Κελτών, όπου μεταξύ άλλων υπήρχαν ελληνικά και ρωμαϊκά νομίσματα. Σαφώς και πρόκειται για λεία από τις επιδρομές τους.

Μια ξεχωριστή δυνατότητα ιστορικής γνώσης μας δίδουν οι επιγραφές οι οποίες είναι πηγές ολωσδιόλου αντικειμενικές και καθαρές αφού στήνονται επεξηγηματικά, σε μνημεία, και καθορίζουν αποτελέσματα σημαντικών ιστορικών γεγονότων.

Μια τέτοια επιγραφή είναι η ‘λαλίστατη’ της αρχαίας Λητής (Μυγδονία, Μακεδονία). Είναι του 118 π.Χ. και μας πληροφορεί για ένα ηρωϊκό γεγονός που διαδραματίστηκε στην Κεντρική Μακεδονία.
Ήδη είχανε περάσει εξήντα χρόνια από την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους. Σε κάθε σημείο της μακεδονικής γης υπήρχε ‘βάση’ των Ρωμαίων. Αυτοί είχαν τα όπλα, αυτοί ήταν ο στρατός της περιοχής.
Γράφει η επιγραφή:

«ἔτους θʹ καὶ κʹ Πανήμου κʹ.
Ληταίων οἱ πολιτάρχαι προβουλευσαμέ-
νων τῶν βουλευτῶν εἶπαν· ἐπεὶ Μάαρκος Ἄννιος Πο-
πλίου υἱός, ἀνὴρ καλὸς καὶ ἀγαθός, ἀποσταλεὶς ταμίας ὑ-
πὸ τοῦ δήμου τοῦ Ῥωμαίων ἐπὶ τὰ κατὰ Μακεδονίαν πράγμα-
τα, καὶ τὸν ἀνώτερον μὲν χρόνον πάντα διατετέλεκεν
τὴν ἀρχὴν προϊστάμενος τῶν τε κατὰ κοινὸν πᾶσιν Μακε-
δόσιν συνφερόντων, πλείστην δὲ πρόνοιαν ποιούμενος τῶν
διαφερόντων κατ’ ἰδίαν τῆι ἡμετέραι πόλει, σπουδῆς καὶ φιλο-
τιμίας οὐθὲν ἐνλείπων·»

Δηλαδή,

«Το έτος θ’ και κ’ μήνα Πανήμου κ’
Οι πολιτικές αρχές της Λητής μετά από σύμφωνη γνώμη των βουλευτών αποφάσισαν τα παρακάτω:
Όταν ο υιός του Ποπλίου Μάαρκος Άννιος στάλθηκε από τη Βουλή των Ρωμαίων ως ταμίας (αξιωματούχος) για τα μακεδονικά πράγματα ακούραστος πάντοτε καθοδηγούσε και έδινε λύσεις για όλα τα προβλήματα προς όφελος των Μακεδόνων, δείχνοντας πάντοτε μεγάλο ενδιαφέρον, προθυμία και φιλοτιμία για την πόλη μας.»


Μας εξηγεί εδώ, πως η εγκατάσταση του Ρωμαίου αξιωματούχο στη μακεδονική πόλη έγινε μετά από απόφαση της ρωμαϊκής Βουλής. Στα χρόνια της εγκατάστασης του Ρωμαίου στρατιωτικού έμελλε να γίνει μια νέα εισβολή των ‘Γαλατών τρομοκρατών’.

«ἐν δὲ τῶι παρόντι καιρῶι καὶ τοῦ τῶν Γαλα-
τῶν ἔθνους συναχθέντος καὶ ἐπιστρατεύσαντος εἰς τοὺς κα-
τὰ Ἄργος τόπους στρατοπέδωι μείζονι, ἐφ’ οὓς καὶ ἐκπορευθέν-
[τ]ος Σέξτου Πομπηΐου τοῦ στρατηγοῦ καὶ παραταξαμένου μετὰ
[τ]ῶν ἰδίων στρατιωτῶν, ὃν καὶ συνβάντος ἐν τῆι μάχηι τελευτῆσαι,
θλιβομένων τε διὰ τὴν αἰτίαν ταύτην τῶν στρατιωτῶν, ἐπεξελ-
θὼν Μάαρκος ὁ ταμίας ἔχων τοὺς ὑφ’ ἑαυτὸν τεταγμένους ἐτρέ-
[ψ]ατο τοὺς ὑπεναντίους καὶ τοῦ τε πτώματος ἐκράτησεν καὶ πο[λ]-
λοὺς αὐτῶν ἀπέκτεινεν, ἐκυρίευσεν δὲ καὶ ἵππων καὶ ὅπλων πλε[ι]-
όνων»



Φώτο: Οι Ρωμαίοι

Δηλαδή,

«πρόσφατα Γαλατικά έθνη συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν στρατό μεγάλο κοντά στο Άργος (Ορεστικόν) εναντίον τους, τότε, εκστράτευσε ο (ρωμαίος) στρατηγός Σέξτος Πομπηίος και αντιπαρατάχθηκε με τους στρατιώτες του, στη διάρκεια της μάχης, όμως, σκοτώθηκε και αυτό είχε άσχημο αντίκτυπο στους στρατιώτες του. Όταν το πληροφορήθηκε ο Μάαρκος ο Ταμίας, έτρεξε με τους άνδρες του εναντίον τους, σκοτώνοντας πολλούς Γαλάτες , κατόρθωσε να πάρει το πτώμα του στρατηγού και ως λάφυρα πήρε πολλά άλογα και όπλα.»

Η ίδια η επιγραφή, η οποία αποτελεί ένα μεγάλο ιστορικό αφήγημα, μας πληροφορεί με λεπτομέρεια τη συνέχεια της έκβασης της επιδρομής των Γαλατών καθώς μαζί με αυτούς ενώθηκαν και o μονάρχης των Μαιδών ονόματι Τίπας και ο πειναλέος λαός του.

Γράφει η επιγραφή:
"Δεν πέρασαν πολλές μέρες και ανασυντάχθηκε το ιππικό των Γαλατών, ενώθηκαν με αυτούς και άλλοι, μεταξύ αυτών και ο Τίπας ο δυνάστης των Μαιδών που τον ακολουθούσε μεγάλος αριθμός ασύντακτου στρατού. Ο Ρωμαίος, Άννιος, τους αντιμετώπισε και απέτρεψε τη λεηλασία της πόλης."
Οι Ληταίοι για να ευχαριστήσουν το Ρωμαίο στρατιωτικό συνεδρίασαν και αποφάσισαν να τον τιμήσουν.

Αποδίδουμε το κείμενο της επιγραφής στη νεοελληνική:

«Για αυτό το λόγο έγινε αποδεκτό από τη βουλή και το δήμο των Ληταίων να απονείμουν έπαινο στον «Μάαρκον Ἄννιον Ποπλίου ταμίαν Ῥωμαίων» και να τον στεφανώσουν για τα κατορθώματά του με θάλλινο στεφάνι και προς τιμήν του θα διοργανώνονται ιππικοί αγώνες κάθε Δαίσιο μήνα μαζί τους άλλους αγώνες που καθιερώθηκαν για ευεργέτες της πόλης. Απέστειλαν μάλιστα (οι Ληταίοι) αποσταλμένους να τον συγχαρούν και να του ευχηθούν να είναι πάντα γερός αυτός και οι στρατιώτες του, να του παραδώσουν το ψήφισμα της πόλης και να τον παρακαλέσουν να αποδεχθεί ευνοϊκά την απόφαση του Δήμου.»

Ο συντάκτης της γερμανικής εφημερίδας, του οποίου το όνομα δεν συγκράτησα, πολύ σωστά ονόμασε τους Γαλάτες ως ‘τρομοκράτες της αρχαιότητας’ αφού όπως σημειώνει ‘ήταν ο λαός –τρόμος, του πολιτισμένου ελληνο-ρωμαϊκού κόσμου, αφού οι ληστρικές επιδρομές του, συνεχίστηκαν για 1500 χρόνια. Μέχρι να εγκατασταθούν εν τέλει, κυρίως, στη Μεγάλη Βρετανία.»






Δισχίλια Ἒφεσος: «Μακεδόσιν καὶ τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν τοῖς Ἑλληνικοῖς»


Φώτο: Ο Κροίσος λαμβάνει φόρο από έναν Λύδιο χωρικό. (Έργο του Claude Vignon, 1629)Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Ο τεράστιος όγκος των επιγραφικών μαρτυριών, για την πόλη Έφεσο της μικρασιατικής ακτής, εμπλουτίζει σε μεγάλο βαθμό τη φήμη, τον πλούτο, την ακμή, τον πολιτισμό και τη ισχύ που είχε αποκτήσει μέσα στα δισχίλια χρόνια ύπαρξής της.
Έχουν αναβρεθεί πάνω από οκτακόσιες επιγραφές που τονίζουν την ιστορία και τη μνήμη ενός λαμπρού ελληνικού πολιτισμού.

Η παμπάλαια αυτή ελληνίδα πόλη, είναι δημιούργημα των άποικων Ιώνων πριν από την πρώτη χιλιετία π.Χ.
Ο γεωγράφος Στράβων γράφει στο 14ο βιβλίο του:

«ἄρξαι δέ φησιν Ἄνδροκλον τῆς τῶν Ἰώνων ἀποικίας͵ ὕστερον τῆς Αἰολικῆς͵ υἱὸν γνήσιον Κόδρου τοῦ Ἀθηνῶν βασιλέως͵ γενέσθαι δὲ τοῦτον Ἐφέσου κτίστην. »(14.1.3 )

Δηλαδή,

“ Λέει, (ο Φερεκύδης ) ότι ο Άνδροκλος, που ήταν νόμιμο τέκνο του βασιλιά Κόδρου των Αθηνών, ήταν ο αρχηγός του αποικισμού των Ιώνων, που ήταν μεταγενέστερος των Αιόλων, και αυτός έγινε ο ιδρυτής της Εφέσου».

Κι ο αρχαίος γεωγράφος είναι σαφέστατος: Η Έφεσος ιδρύθηκε από το γιο του Κόδρου τον Άνδροκλο που έζησε περί το 1100 π.Χ.
Έξι αιώνες αργότερα αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, ως ελληνική πόλη, όταν καταλήφθηκε από τον Κροίσο που ανέλαβε τη βασιλεία της Λυδίας, περί το 560 π.Χ. Η παρουσία της, δηλαδή, τους έξι αυτούς αιώνες μαρτυρά την ισχύ της Εφέσου.
Μας πληροφορεί ο πατέρας της Ιστορίας:

«τελευτήσαντος δὲ Ἀλυάττεω ἐξεδέξατο τὴν βασιληίην Κροῖσος ὁ Ἀλυάττεω, ἐτέων ἐὼν ἡλικίην πέντε καὶ τριήκοντα· ὃς δὴ Ἑλλήνων πρώτοισι ἐπεθήκατο Ἐφεσίοισι. [2] ἔνθα δὴ οἱ Ἐφέσιοι πολιορκεόμενοι ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀνέθεσαν τὴν πόλιν τῇ Ἀρτέμιδι, ἐξάψαντες ἐκ τοῦ νηοῦ σχοινίον ἐς τὸ τεῖχος. ἔστι δὲ μεταξὺ τῆς τε παλαιῆς πόλιος, ἣ τότε ἐπολιορκέετο, καὶ τοῦ νηοῦ ἑπτὰ στάδιοι” (Ηρόδοτος 1, 26)

Δηλαδή,

«Όταν πέθανε ο Αλυάτης τον διαδέχτηκε ο γιος του Κροίσος, που ήταν τότε στην ηλικία των τριάντα πέντε ετών. Η πρώτη ελληνική πόλη που δέχτηκε την επίθεση του, ήταν η Έφεσος. Όπου οι Εφέσιοι, όντας πολιορκούμενοι από αυτόν, έθεσαν την πόλη υπό της προστασίας της Αρτέμιδας, δένοντας μ’ ένα σχοινί το ναό της θεάς με τα τείχη. Η απόσταση ανάμεσα στο ναό και την παλιά πόλη που ήταν πολιορκημένη ήταν περίπου επτά στάδια». (σημ. 1 στάδιο= 185 μ.)
Ο Ηρόδοτος μας κάνει γνωστή τη λατρευτική …έφεση της Εφέσου προς τη θεά Αρτέμιδα.








Φώτο: Το ψήφισμα της Βουλής και της Πόλεως της Εφέσου. (κάνε κλικ για μεγέθυνση).















Η πόλη μπαίνει υπό της προστασίας της, ‘ελέω θεού’, για να γλυτώσει. Επισημαίνουμε πως ο ναός της θεάς ήταν έξω από τα τείχη της πόλης, όπως άλλωστε συνηθίζονταν σε όλον τον ελληνικό χώρο.
Εκείνα τα χρόνια, στα μέσα, δηλαδή, του έκτου π.Χ. αιώνα, ο Βλόσων, ένας αριστοκράτης της Εφέσου, απέκτησε έναν γιο. Ο πατέρας ήταν ευτυχισμένος για το νέο απόγονό του. Δεν γνώριζε όμως, πως εξ’ αιτίας της δύναμης του πνεύματος του γιου του, θα έμενε και αυτός στην ιστορία ως ο ‘πατέρας του μεγάλου Εφέσιου Φιλόσοφου Ηράκλειτου!
Οπωσδήποτε, ο Ηράκλειτος δεν ...ξεφύτρωσε από το πουθενά. Δεν άρχισε ξαφνικά η Έφεσος, η ιωνική αυτή πόλη, τον 6ο π.Χ. αιώνα να ‘βγάζει’ φιλοσόφους! Υπήρχε, σαφέστατα, μια πρόδηλη πνευματική παράδοση αιώνων.

Ας μην ...παρεκλίνουμε, όμως, από την πορεία μας!

Η θεά Άρτεμις στην Έφεσο, ήρθε με τους άποικους Ίωνες, όταν μετανάστεψαν από τον κορμό της κυρίως Ελλάδας, προς τα μικρασιατικά παράλια.
Αν και η ελληνίδα πόλη καταλήφθηκε από τον Κροίσο, όπως μας ανέφερε ο Ηρόδοτος, εντούτοις ο Λύδιος βασιλιάς Κροίσος όχι μόνον δεν πείραξε τους Εφέσιους, αλλά, επιπρόσθετα, για να έχει την εύνοια της Θεάς, υποσχέθηκε να κτίσει μεγαλοπρεπή ναό και να τον αφιερώσει σε αυτήν. Πράγματι ο ναός της Αρτέμιδος άρχισε να κτίζεται στα μέσα του 6ου αιώνα και τελείωσε ...120 χρόνια μετά, το 440 π.Χ.
Ενενήντα, όμως χρόνια αργότερα (περί το 356 π.Χ.), όπως μας λέει ο Στράβων, πυρπολήθηκε από έναν κάτοικο της Εφέσου που έφερε το όνομα Ηρόστρατος για να μείνει στην ιστορία το όνομά του! (Και τα κατάφερε ο μπαγλαμάς!...)
Μια επιγραφή που βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Εφέσου και εκτιμάται πως είναι του 302 π.Χ. (μετά, δηλαδή, τη μακεδονική κατάκτηση) αναφέρεται στη θεά Αρτέμιδα. Από το κείμενο της επιγραφής γίνεται γνωστή η πρόθεση της Εφέσου, που αυτο-χαρακτηρίζεται ως «τῆς πρώτης καὶ μεγίστης μητροπόλεως τῆς Ἀσίας» να ανακηρύξει ως Πολιούχο της Εφέσου τη θεά Αρτέμιδα και να την τιμά όλο το μήνα Αρτεμισιώνα.
Μετά από το γεγονός αυτό, ως φαίνεται, αποφάσισαν οι Εφέσιοι να ξανακτίσουν τον ναό της πολιούχου θεάς.
Παραθέτουμε ένα μέρος της επιγραφής που δικαιολογεί και τον τίτλο του παρόντος αρθριδίου, περί των Μακεδόνων και λοιπών ελληνικών εθνών:
«τοῦτο δὲ μέγιστον τοῦ περὶ αὐτὴν σεβασμοῦ ἐστιν τεκμήριον, τὸ ἐπώνυμον αὐτῆς
εἶναι μῆνα καλούμενον παρ’ ἡ̣μῖν μὲν Ἀρτεμισιῶνα, παρὰ δὲ Μακεδόσιν καὶ τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν τοῖς Ἑλληνικοῖς καὶ ταῖς ἐν αὐταῖς πόλεσιν Ἀ̣ρτεμίσιον, ἐν ᾧ μηνὶ πανηγύρεις τε καὶ ἱερομηνίαι ἐπιτελοῦνται, διαφερόντως δὲ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ πόλει τῇ τροφῷ τῆς ἰδίας θεοῦ τῆς Ἐφεσίας, προσῆκον δὲ εἶναι ἡγούμενος ὁ δῆμος ὁ Ἐφεσίων»

Δηλαδή,

«Μέγιστη απόδειξη για το σεβασμό προς αυτήν (την Αρτέμιδα) είναι ότι το όνομά της έχει ένας μήνας, που εμείς(οι Ίωνες) τον ονομάζουμε Αρτεμισιώνα, ενώ οι Μακεδόνες και τα υπόλοιπα ελληνικά έθνη στις πόλεις τους τον ονομάζουν Αρτεμίσιο. Στη διάρκεια του μήνα αυτού γίνονται πανηγύρεις και μεγάλες εορτές. Διαφέρει, βέβαια, ο τρόπος λατρείας στην πόλη μας, της Αρτέμιδος της Εφεσίας. Οι εκδηλώσεις αυτές πρέπει να διοργανώνονται από το Δήμο των Εφεσίων».

Φώτο: το αρχαίο θέατρο της Εφέσου, όπως είναι σήμερα. Το χρησιμοποιούν οι Τούρκοι για θερινές εκδηλώσεις.

Για την ανέγερση του ναού της Αρτέμιδος βοήθησαν όλες οι ισχυρές ελληνικές πόλεις της μικρασιατικής ακτής. Όλη η ιωνική φιλοσοφική τεχνοτροπία εφαρμόστηκε στην κατασκευή του.
Ο Έλληνας συγγραφέας Αντίπατρος ο Σιδώνιος όταν τον είδε το 186 π.Χ. έγραψε στην «Ελληνική Μυθολογία» του: «όταν βλέπω το ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό, τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δε φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής, όσο εδώ»…(ΙΧ,58)
Σημειώνεται, μάλιστα, πως στο Αρτεμίσιο (όπως ονομάζονταν ο χώρος του ναού) υπηρετούσαν οι ‘μεγάβυζοι’ που ήταν ιερείς και ιέρειες παρθένοι.
Στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., στην ελληνιστική περίοδο, κατασκευάστηκε το Θέατρο της πόλης, που ήταν 25.000 θέσεων.
Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση στην πόλη διέμεναν Ρωμαίοι έμποροι και στρατιωτικοί που σύμφωνα με τις επιγραφές, όχι μόνον, διατήρησαν τα μνημεία της αλλά δημιούργησαν και πολλά νέα.
Σχετική επιγραφή με το θέατρο είναι αυτή που αναφέρεται ως ανθύπατος Τινέιος Σακέρδως, το 200-10 μ.Χ. που επισκεύασε ένα τμήμα του:
«τὸν πέτασον τοῦ θεάτρου διαφορηθέντα ὅλον ἐπεσκεύασεν καὶ ἀπήρ̣τ̣ισεν ἔκ τε ἄλλων πόρων καὶ ὧν εὗρεν ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατος Τινέιος vacat Σακέρδως»
Εξ’ άλλου ξακουστή ήταν η Βιβλιοθήκη του Κέλσου. Ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που κτίστηκε πάνω σε ένα μνημείο του Κέλσου Πολύμηνου, που ήταν ρωμαίος αξιωματούχος. Άρχισε να κτίζεται το 110 μ.Χ. και τελείωσε είκοσι πέντε χρόνια μετά. Υπολογίζεται πως περιελάμβανε ελληνικούς αρχαίους παπύρους και κυλίνδρους (περγαμηνές) περί τους 15.000, ένα τεράστιο, δηλαδή, μέρος της παγκόσμιας και ελληνικής σοφίας.
Με την εμφάνιση των χριστιανών η βιβλιοθήκη υπέστη σοβαρές ζημιές, κυρίως από την καθοδήγηση του Απόστολου Παύλου, αφού συγκέντρωναν τα βιβλία της βιβλιοθήκης και τα έκαιαν ενώπιον όλων και με τον τρόπο αυτόν ...μεγάλωνε και ισχυροποιούνταν ο λόγος του (εβραϊκού) Κυρίου:
Φώτο :Ένα από τα τέσσερα αγάλματα που κοσμούσαν την Βιβλιοθήκου του Κέλσου. Το παρόν επιγράφεται "ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΕΛΣΟΥ". Τα υπόλοιπα έχουν τις επιγραφές:“ΣΟΦΙΑ ΚΕΛΣΟΥ”, “ΕΝΝΟΙΑ ΚΕΛΣΟΥ” και “AΡΕΤΗ ΚΕΛΣΟΥ”. Και το σημαντικότερο: κοσμούν το Εθνικό Μουσείο της ...Βιέννης! (άλλοι κλέφτες ξένων πολιτισμών!)

“πολλοί τε τῶν πεπιστευκότων ἤρχοντο ἐξομολογούμενοι καὶ ἀναγγέλλοντες τὰς πράξεις αὐτῶν.19 ἱκανοὶ δὲ τῶν τὰ περίεργα πραξάντων συνενέγκαντες τὰς βίβλους κατέκαιον ἐνώπιον πάντων· καὶ συνεψήφισαν τὰς τιμὰς αὐτῶν καὶ εὗρον ἀργυρίου μυριάδας πέντε. 20 Οὕτω κατὰ κράτος ὁ λόγος τοῦ Κυρίου ηὔξανε καὶ ἴσχυεν.” (!)(ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ 19)

Φώτο: Η αρχαία βιβλιοθήκη του Κέλσου στην Έφεσο, όπως είναι σήμερα.

Μέσα σε άλλο κλίμα και με άλλο πνεύμα, άλλη επιγραφή, μιας ευεργέτιδος Ρωμαίας, μας πληροφορεί για την επιδιόρθωση του πρόναου του Νεμεσείου:

«ἀγαθῇ τύχῃ·
“ἡ πόλις ἐπεσκεύασεν τὸ πρόναον τοῦ Νεμεσείου
ἐκ προσό̣δων̣ Ἰουλίας Ποτεντίλλης,
Γραμματεύοντος Μάρκου Ἀρουνκηΐου Οὐηδίου Μιθριδάτου.”

Η ίδια Ρωμαία αναφέρεται και σε άλλες ευεργεσίες. Μάλιστα μετά το θάνατό της άφησε την περιουσία της στο Δήμο για αγαθοεργίες υπέρ της πόλης της Εφέσου. Η επιγραφή μας λέει για την κατασκευή του ‘συστρώματος’ στο Αυδειτώριο (‘Ρητορείο’;) και της Κέλσου Βιβλιοθήκης :

“ ἀγαθῇ τύχῃ·
ἡ πόλις τὸ σύστρωμα
τὸ πρὸ τοῦ αὐδειτωρίου
καὶ τῆς Κέλσου βιβλιοθή-
κης κατεσκεύασεν ἐκ προ-
σόδων κληρονομίας
Ἰουλίας Ποτεντίλλης.»

Έτσι βλέπουμε πως η πόλη βαδίζει προς την βυζαντινή εποχή. Χτίστηκε μάλιστα και χριστιανικός ναός στην Έφεσο, ενώ παράλληλα μας γίνεται γνωστό από τον χριστιανό επίσκοπο και συγγραφέα Θεοδώρητο του 5ου αιώνα, για καταστροφές που υπέστη το περίφημο Αρτεμίσιο. Αναφέρει ο προαναφερόμενος πως το έτος 401 μ.Χ. ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γνωστός για τον μισελληνισμό του, έκλεισε το Αρτεμίσιο της Εφέσου προτρέποντας την καταστροφή του, σε όχλο καλογήρων :
«ασκητάς πυρπολούμενους από ζήλον θεού συνέλεξε (μάζεψε, δηλαδή, φανατισμένους καλόγερους) … και κατά των ειδωλικών έπεμψε ιερών…»(!).
Η πλήρης καταστροφή της πόλης της Εφέσου, έγινε αργότερα από τους Οθωμανούς, που την κατέκτησαν το 1304.
Η αρχαία Έφεσος βρίσκεται κοντά στην τουρκική πόλη Σελτζούκ (Selçuk) και οι Τούρκοι την αποκαλούν Εφές (Efes).

Αφγανοί ‘Παστούν’: Είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων!...

Αφγανοί ‘Παστούν’: 'Οφείλουμε πάρα πολλά στο Μέγα Αλέξανδρο'...
Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Η διαχρονική επίδραση του ελληνο-βακτριανού Βασιλείου των ελληνιστικών χρόνων στην Κεντρική Ασία είναι το αντικείμενο ενός ενδιαφέροντος άρθρου του συγγραφέα Αμανουλάχ Γιλζάϊ (Amanullah Ghilzai).

Ο συντάκτης διαπραγματεύεται την παρουσία της ελληνότροπης φυλής Παστούν καθώς και της αρχαίας Ελλάδας στην Κεντρική Ασία, με την ευεργετική και ανεπανάληπτη παρουσία των Ελλήνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την παράδοση που υπάρχει-μετά από δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια– στις σύγχρονες τοπικές κοινωνίες.

Μετά από ένα μεγάλο ταξίδι δυο χιλιάδων χιλιομέτρων, στην Κεντρική Ασία, εντόπισε ο συγγραφέας, πολλά ελληνικά αλλά και βακτριανά στοιχεία τα οποία διαιωνίστηκαν και έφθασαν μέχρι τις μέρες μας.

«Πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάζουν πως υπό του βασιλιά Κουσάνα των Βακτριανών, είχε υιοθετηθεί το ελληνικό αλφάβητο, επίσημη γλώσσα ήταν η ελληνική, το εμπόριο και η νομοθεσία του Κράτους ήταν στην ελληνική γλώσσα.. Τεκμηρίωση αυτών αποτελούν τα νομισματικά στοιχεία που παρέχουν καθαρές ενδείξεις της χρήσης της ελληνικής γλώσσας στο εμπόριο, στην Κεντρική Ασία και το Ιράν. Μέσα σε όλα αυτά συνυπάρχει η φυλή Παστούν που βιώνει στο σημερινό Αφγανιστάν και τις πακιστανικές επαρχίες που συνορεύουν με αυτό.»

Το ερώτημα του συντάκτη είναι: πως δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα ανθρώπων και ποια είναι η ιστορική πορεία της, η εξέλιξή της, η οποία σαφώς η παρουσία της αρχίζει από τα ελληνιστικά χρόνια;

Ο ερευνητής Αμανουλάχ Γιλζάϊ αρχίζει το κύριο άρθρο του ως εξής:

«Πολλοί Αφγανοί και εθνικές ομάδες Παστούν του Πακιστάν οφείλουν πάρα πολλά στον Μέγα Αλέξανδρο ο οποίος τους πρόσφερε έναν ανεπανάληπτο πολιτισμό, που τους διαμόρφωσε για περίπου χίλια χρόνια μέσα από διαφορετικές ιστορικές φάσεις. Αν και έχουν περάσει, ήδη, 23 αιώνες από την ελληνική κατάκτηση της Βακτρίας (αρχαίο Αφγανιστάν), τα χνάρια των αρχαίων Ελλήνων μπορεί να τα δει στους εθνικούς Αφγανούς ή τους Παστούν. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι προφορικές παραδόσεις των φυλών Παστούν που ανάγουν την καταγωγή τους στους αρχαίους Yonas ή Yavana (σ.σ.: Ίωνες). Η ισχυρή παρουσία της ελληνικής μυθολογίας και εκατοντάδες ελληνικών λέξεων ενυπάρχουν ακόμη στη σύγχρονη γλώσσα Πάστο, η οποία είναι μία από τις κύριες γλώσσες του δυτικού Αφγανιστάν και του βορειο-δυτικού Πακιστάν. Η δημιουργία του αφγανικού έθνους ή Παστούν φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα της κατάκτησης του Αλεξάνδρου.

»Η επί πολλών αιώνων ελληνική διοίκηση της Βακτρίας (αρχαίο Αφγανιστάν) που ακολούθησαν το θάνατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, άλλαξε αυτήν την ιρανική περιοχή τόσο πολύ που πολύ δύσκολα κανείς αναγνωρίζει την παλαιά ιρανική επιρροή. Πολλοί από τους σύγχρονους εθνικούς Αφγανούς (Pashtuns) είναι αναμφισβήτητα, απόγονοι των αποίκων αρχαίων Ελλήνων.

» Αυτό μπορεί αν αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό από τα αρχαιολογικά ευρήματα, από τις αναφορές στην ελληνική μυθολογία και σε ένα μεγάλο αριθμό ελληνικών λέξεων και προτάσεων που βρίσκονται στη σημερινή γλώσσα Πάστο. Αυτό πιστοποιείται και επιστημονικά, ό,τι, δηλαδή, οι πρόγονοί τους θα μπορούσαν να αποτελούν τον κύριο κορμό ή τη μοναδικότητα των κατοίκων της Βακτρίας που αναμίχθηκε με τον εντόπιο πληθυσμό.»



Είναι αλήθεια πως μας παρέχεται, με τα ανωτέρω, μια άλλη άποψη από αυτήν που έχουμε διαμορφώσει σχετικά με τις επιρροές της ελληνικής παρουσίας στην Κεντρική Ασία. Βλέπουμε Αφγανούς και βορειο-πακιστανούς της φυλής Παστούν να είναι υπερήφανοι για την ελληνική καταγωγή τους. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε τους Καλάς.

Η εμπεριστατωμένη έρευνα όμως του αναφερόμενου ερευνητή εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την παράδοση που ακολούθησε μετά τη ζωή του μακρόχρονου ελληνο-βακτριανού κράτους και την ευγνωμοσύνη των εντόπιων κατοίκων προς τους άποικους που έφεραν τον πολιτισμό. (Δες σχετικά και Αφγανιστάν - Το Ελληνο-Βακτριανό Βασίλειο ).


Ο Αμανουλάχ Γιλζάϊ αναφερόμενος στο γλωσσικό υπόβαθρό των σημερινών Παστούν καθώς και των ερεισμάτων για τις απόψεις του, σημειώνει:

«Γνωρίζω αρκετές γλώσσες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Πάστο, η οποία είναι η μητρική μου. Μετά βίας μπορώ να βρω κάποιες ισχυρές ενδείξεις, μεταξύ των εθνικοτήτων της γενικότερης περιοχής ώστε να προτείνω κάποια συγκεκριμένη εθνική ομάδα ως απόγονους των Βακτριανών ή των Ελληνοβακτριανών.

Με την παρούσα έρευνα έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως μόνο οι πρόγονοι των σύγχρονων Παστούν είναι Βακτριανοί, οι κάτοικοι του αρχαίου Αφγανιστάν. Πράγματι μερικοί Παστούν αξιώνουν μια ελληνική-ιωνική καταγωγή, επομένως λέγεται ό,τι ‘οι αφγανικές φυλές Θυνοί και Βιθυνοί είναι οι Τάνεις και Βιτάνεις, οι Ταονοί του Γατς, οι Καροί είναι Κάρο, Ιονοί είναι Γιούνους (Γιοβάνα σημαίνει Ίωνες) αυτοί αποτέλεσαν μια ενότητα που σχημάτισε τη βάση της εθνογένεσης των Παστού”.

Ο αρθογράφος υποστηρίζει πως ακολουθώντας τα χνάρια των αρχαίων Ελλήνων μέσα από τους εθνικούς Αφγανούς ή Παστούν δεν βλέπει κάτι σχετικό ή παραπλήσιο σε άλλες γλώσσες της Κεντρικής Ασίας.

«Γνωρίζω πολύ καλά την περσική γλώσσα (I have good knowledge of the Persian language (Farsi) )αλλά δεν μπορώ να βρω κάποια συγγένεια με την Ελληνική Μυθολογία ή τη δυναμική παρουσία των αρχαίων Ελλήνων μέσα σε αυτήν. Η έρευνά μου επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο σκηνικό σε όλα αυτά και θέλω να μοιραστώ τα όποια συμπεράσματα με άλλους. Με την εύρεση πολλών νέων στοιχείων γραμμένων στην αρχαία βακτριανή γλώσσα που μετέφρασε ο καθηγητής Σιμς-Ουίλλιαμς (Sims-Williams) της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών μελετών του Λονδίνου, ο κόσμος έχει μάθει για πρώτη φορά την ύπαρξη του εκλεπτυσμένου Βακτριανού πολιτισμού.

»Η έρευνά μου ίσως δώσει νέο φως στο παρελθόν της γλώσσας Πάστο και την ταυτότητα των Βακτριανών.

»Ακόμη η έρευνα δεν περιορίζεται στην ελληνική μυθολογία και στην ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού ελληνικών λέξεων στη γλώσσα Πάστο, αλλά αποκαλύπτω αρκετές παραμέτρους των αρχαίων Ελλήνων, αν και είναι νεκρές τώρα, στην κυρίως Ελλάδα, εντούτοις υπάρχουν ακόμη μεταξύ πολλών ή λίγων Παστούν.»




Ο Αφγανός μελετητής για να πείσει τον αναγνώστη αναφέρει τη διάσωση ενός πολεμικού χορού των αρχαίων Ελλήνων, που είχε το όνομα ‘Αθηνά’. Το όνομα ‘Αθέν’, μας λέει, υπάρχει ακόμη σε όλη την περιοχή όπου ζουν οι Παστούν, στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Ο χορός φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σχέση με αυτόν που ονομάζεται «Πυρρίχιος» (σημ: ελληνικά στο κείμενο) με κινήσεις που θα μπορούσαν να επιφέρουν τους χορευτές σε εκστατικές καταστάσεις.

«Οι αρχαίοι Παστούν», λέει, ο Αμανουλάχ Γιλζάϊ, τους οποίους θα αποκαλώ Ελληνο-Αφγανούς, φαίνεται να έχουν πάρει πολλά στοιχεία από τους αρχαίους Έλληνες της ηπειρωτικής αρχαίας Ελλάδας. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι των αθηναϊκών ελλανόδικων επιτροπών. Το σύστημα αυτό απονομής δικαιοσύνης έχει αλλάξει σε πολλά μέρη του κόσμου, αλλά μερικές φυλές Παστούν έχουν το ίδιο από ελληνιστικά χρόνια, πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια.»

Πιο κάτω ο Αμανουλάχ Γιλζάϊ παραλληλίζει εφτά αρχαίες ελληνικές θεότητες με ονομασίες που συναντούμε σήμερα στο ανατολικό Ιράν και οι οποίες προέρχονται από την ελληνική γλώσσα. Ο θεός Ζεύς στη γλώσσα Πάστο λέγεται Ζέσταν, με μια ελάχιστη ηχητική διαφορά μπορεί να ακουστεί ως Ζεύσ-ταν.

Η Αθηνά ήταν η λατρευτή θεά των αρχαίων Παστούν ή ελληνο-αφγανών. Η αναπαράσταση στα ελληνο-βακριανά νομίσματα της μακεδονικής Αθηνάς ήταν περισσότερο σαν θεά του πολέμου και των υδάτων. Κι αυτό γιατί πολλοί Παστούν ακόμη έχουν παράδοση τον πολεμικό χορό ‘Άθεν’. Ο χορός ‘Άθεν’ είναι πατριωτικός, όπως ακριβώς ήταν και στους αρχαίους Έλληνες.

Τονίζει ο συγγραφέας για το θέμα αυτό: “ Οι Παστούν, οι οποίοι είναι μουσουλμάνοι, γενικά, δεν βλέπουν τους χορούς με ένα θετικό βλέμμα, αλλά ο ‘Άθεν’ αποτελεί τη μοναδική εξαίρεση, αφού τον τηρούν με σεβασμό γνωρίζοντας πως ο χορός αυτός ανήκει στο προ-μουσουλμανικό παρελθόν τους.

 »Η καταγωγή του ‘Άθεν’ έγινε γνωστή από την δική μου έρευνα.
Οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν θεωρούν τον ‘Άθεν’ ως μη μουσουλμανικό στοιχείο και τον απαγόρευσαν, ενώ αποτελεί το κύριο στοιχείο της εθνικής ομάδας των Παστούν. Αυτό έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία του Αφγανιστάν, η απαγόρευση του χορού, ο οποίος αποτελούσε τον εθνικό χορό αιώνων για τη χώρα».

Ο Αφγανός ερευνητής αναφέρει για τη θεά του γάμου την Ήρα με τη μυθική θεά των Παστούν Όρα και τα έθιμα τα οποία διατηρούνται έως σήμερα.

Ο θεός του θανάτου Άδης με τον Αδίρ-αχ που παραπέμπει στο τέρας που έχει την ονομασία ‘Mordozmai’ που παραβάλλεται με τον Μινώταυρο, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός ζώο που μια τέτοια εικόνα μπορεί κανείς να δεί σε ελληνο-βακτριανό άγαλμα στο Μουσείο της Πεσαβάρας.

Ο Τάρταρος υπάρχει στην Πάστο ως Ταρταρίν και σημαίνει την χειρότερη έκφραση του διαβόλου.
Αναφέρεται ακόμη για τον Πάνα, την Περσεφόνη, τη Δήμητρα και τους συσχετίζει με σχετικές ονομασίες στη γλώσσα Πάστο.

Παραθέτει ακόμη και ορισμένες λέξεις που έχουν αλλοιωθεί, όπως:
Λίγο=lega
Γυναίκα= Jenekai
Θείος=Thro
Γιαγιά= Yayah Anyah
Όριζα=Rizi
Αυγό (ωό)=agai
Κεφάλι, κάρα= Kakarra
Κλπ.


Σημείωση:
Την έρευνα αυτήν προλογίζει, στην αγγλική γλώσσα, ο Έλληνας πανεπιστημιακός καθηγητής Νικόλας Βερνίκος ο οποίος σημειώνει:
«Η τεκμηρίωση του κ. Α. Γιλζάϊ παρέχει μερικές δραματικές ενδείξεις επιρροής του ελληνικού παρελθόντος με αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία δεν έχουν ακόμη μελετηθεί ή δημοσιευθεί επίσημα, σχετικά με στοιχεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Αλλά ωθεί περαιτέρω την έρευνα του στο ετυμολογικό πεδίο των λαϊκών εκφράσεων των Παστούν με τις ελληνικές γλωσσικές επιρροές. Σημειώνει ακόμη μερικά κοινά γνωρίσματα που υπάρχουν μεταξύ του φυλετικού νόμου των Παστούν-Βαλί και όμοιων φυλετικών μεσαιωνικών νόμων στις βαλκανικές περιοχές όπου οι Μακεδόνες είχαν εξουσιάσει και οι βασιλικές μακεδονικές γενιές είχαν συνάψει δεσμούς συγγένειας.»


Το πλήρες δημοσίευμα, στην αγγλική γλώσσα, μπορείτε να το διαβάσετε στην: Pashto