Ρήτορας Ισοκράτης: Προς Φίλιππον 'ένωσε τις πόλεις'



Σήμερα συνεχίζουμε τη δημοσίευση κειμένων αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων και Ιστορικών με ένα απόσπασμα απ΄το "Προς Φίλιππον" του Ισοκράτους που καλά θα ήταν να το διάβαζαν και όσοι...ανιστόρητοι εκτός αλλά και εντός Ελλάδας αμφισβητούν ακόμα την Ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Πρόκειται στην ουσία για μια επιστολή που έστειλε ο Ισοκράτης στον Φίλιππο (εικόνα-προτομή) δύο χρόνια μετά την υπογραφή της "Ειρήνης του Φιλοκράτη" (346 π.Χ.) με την οποία τον προτρέπει να αναλάβει αυτός τη συμφιλίωση όλων των υπόλοιπων μεγάλων Ελληνικών πόλεων. Ήδη από την αρχή της, ο ρήτορας χαρακτήρισε τη συνθήκη ως ένα θετικό βήμα για την πραγματοποίηση της πανελλήνιας ιδέας, με την ένωση των Ελλήνων υπό τον Φίλιππο σε έναν κοινό αγώνα κατά των Περσών. Αφού τον κάλεσε να μελετήσει προσεκτικά τις προτάσεις του συνεχίζει:

(ΙΣΟΚΡ 5.30–38
Μτφρ. Στ. Μπαζάκου)

"Ό,τι λοιπόν ήθελα να ειπωθή από την αρχή είναι αυτά που είπα. Τώρα ήρθε η ώρα να αναπτύξω και το ίδιο μου το θέμα.
Λοιπόν, η γνώμη μου είναι πως πρέπει, χωρίς να παραμελήσης κανένα από τα δικά σου τα συμφέροντα, να προσπαθήσης να συμβιβάσης μεταξύ τους την πόλη των Αργείων, την πόλη των Σπαρτιατών, την πόλη των Θηβαίων και την πόλη τη δική μας.Γιατί, αν αυτές μπορέσης και συμφιλιώσης, εύκολα ύστερα θα κάνης και τις άλλες να ομονοήσουν·
γιατί όλες είναι κάτω από την εξουσία αυτών των πόλεων και σε κάθε τους κίνδυνο σε μια από τις τέσσερες τους καταφεύγουν ―σ' όποια τους έρθη βολικά― και από αυτήν παίρνουν βοήθεια. Ώστε, αν τέσσερες μονάχα πόλεις πείσης να λογικευτούν, όλες τις άλλες θα τις απαλλάξης από ένα πλήθος συμφορές. Πολύ καλά θα καταλάβης ότι δεν έχεις το δικαίωμα να αδιαφορήσης για καμιά από τις πόλεις που σου είπα, αν αναλογιστής τι σου έκαναν... άλλοτε αυτές για τους προγόνους σου. Τότε θα βρης πως κάθε μια από αυτές έδειξε αισθήματα αγνής φιλίας και σας πρόσφερε σοβαρές υπηρεσίες. Το Άργος πρώτα–πρώτα είναι η πατρίδα σου, και έχεις υποχρέωση να ενδιαφερθής γι' αυτό τουλάχιστο όσο για τους γονείς σου. Η Θήβα ύστερα τιμάει το γενάρχη σας και με θρησκευτικές γιορτές και με θυσίες περισσότερο από τους άλλους τους θεούς. Ο Σπαρτιάτες πάλι στους απογόνους εκείνου έδωσαν μια για πάντα τη βασιλεία και όλη την εξουσία. Τέλος η πόλη η δικιά μας, καθώς μας βεβαιώνουν οι παλιές μας παραδόσεις, έγινε αφορμή τόσο για την αθανασία του Ηρακλή ― το πώς, εύκολο είναι να το μάθης καμιά άλλη φορά· τώρα δεν είναι ώρα να στο πω ― όσο και για τη σωτηρία των παιδιών του: Μόνη αντιμετώπισε τεράστιους κινδύνους ενάντια στη δύναμη του Ευρυσθέα, και σταμάτησε την αλαζονεία και την έπαρση εκείνου γλιτώνοντας σύγκαιρα και τα παιδιά του Ηρακλή από τους φόβους που τα κυνηγούσαν ασταμάτητα. Και για τις πράξεις μας αυτές το σωστό είναι να μας χρωστούν ευγνωμοσύνη όχι μονάχα αυτοί που τότε σώθηκαν, αλλά και οι τωρινοί απόγονοί τους, γιατί σ' εμάς χρωστάνε τη ζωή τους, αλλά και τα αγαθά που απολαμβάνουν τώρα: Αν τότε εκείνοι δεν είχαν σωθή, ετούτοι εδώ δε θα μπορούσαν ούτε να υπάρξουν.Αφού λοιπόν τόσο ευεργετική στάθηκε η παρουσία όλων αυτών των πόλεων, δεν έπρεπε ποτέ ούτε με μια από αυτές να 'ρθης σε προστριβή. Όμως όλοι από το φυσικό μας πιότερο πέφτομε σε σφάλματα παρά κάνομε το σωστό. Γι' αυτό λοιπόν τα περασμένα γεγονότα σε όλους μας είναι σωστό να καταλογιστούν. Στο μέλλον όμως να προσέξης τίποτα τέτοιο να μη ξανασυμβή και να σκεφτής στα σοβαρά τι καλό θα μπορούσες να τους προσφέρης, που θα είναι αντάξιο και στη δικιά σου φήμη και στα ευεργετήματα που έκαμαν εκείνες. Και είναι για σένα πραγματική ευκαιρία: Τη στιγμή που εσύ θα ανταποδίδης χάρη που χρωστούσες στις πόλεις, ακριβώς επειδή πολύς καιρός μεσολάβησε από τότε που αυτές σε ευεργέτησαν, θα σχηματίσουνε τη γνώμη ότι πρώτος εσύ αρχίζεις τις ευεργεσίες. Και είναι θαυμάσιο να δίνης την εντύπωση πως ευεργέτησες τις πιο μεγάλες πόλεις την ώρα που τον εαυτό σου περισσότερο παρά εκείνες ωφελείς. Πέρα όμως από αυτά, εάν με κάποια από αυτές έχης έρθει στο παρελθόν σε δυσάρεστες σχέσεις, τώρα θα διαλύσης κάθε συννεφιά: Οι ευεργεσίες του παρόντος φέρνουν τη λησμονιά στις αμοιβαίες αδικίες που ανήκουν πια στο παρελθόν. Άλλωστε είναι ολοφάνερο ότι όλοι οι άνθρωποι θυμούνται περισσότερο τα ευεργετήματα που δέχονται πάνω στις συμφορές τους. Βλέπεις δα και πόσο έχουν ταλαιπωρηθή από τον πόλεμο και πόσο μοιάζουν με τους ανθρώπους που πολεμούν μεταξύ τους: Και εκείνους, όσο φουντώνει ο θυμός και η οργή, κανείς δε θα μπορούσε να τους συμφιλιώση· όταν όμως θα έχουν κάμει το κακό ο ένας στον άλλο, τότε πια και θα χωριστούν οριστικά χωρίς κανένας να μεσολαβήση. Είμαι λοιπόν βέβαιος ότι το ίδιο θα συμβή και με τις πόλεις, αν δε βιαστής εσύ να τις φροντίσης.
Πηγή: Greece-Salonica