Αρχαιολογικά ευρήματα από τη ρωμαϊκή Πλωτινόπολη

Αρχαιολογικός «θησαυρός» στο ...πηγάδι

Ψηφιδωτό που κοσμούσε δάπεδο δημόσιου κτιρίου ή έπαυλης του 2ου μ.Χ. αιώνα αποκαλύπτουν σταδιακά οι αρχαιολόγοι
της Μελαχρινής Μαρτίδου
Ενα εντυπωσιακό, καλοδιατηρημένο, μεγάλων διαστάσεων ψηφιδωτό, που κοσμούσε το δάπεδο κάποιου δημόσιου κτιρίου ή της έπαυλης κάποιας επιφανούς οικογένειας της ρωμαϊκής Πλωτινόπολης, άρχισε να φέρνει στο φως σταδιακά η αρχαιολογική ανασκαφή στο Διδυμότειχο.

Σε βάθος 3,5 μέτρων βρέθηκε το ψηφιδωτό. Μέχρι σήμερα έχει αποκαλυφθεί κατά 25% και οι εργασίες θα συνεχιστούν του χρόνου μετά την άνοιξη.
Η ανασκαφική ομάδα με επικεφαλής τον αρχαιολόγο της ΙΘ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ματθαίο Κουτσουμανή, ξεκίνησε την ανασκαφή σε ένα σιτοχώραφο κάτω από τον βράχο της Αγίας Πέτρας, και αποκάλυψε αρχικά ένα πηγάδι, κατασκευασμένο με γωνιόλιθους, μπαζωμένο με χιλιάδες κομμάτια από σπασμένα γλυπτά, που κατέστρεφαν οι χριστιανοί θεωρώντας τα ως ειδωλολατρικά.


Στη φωτογραφία, το πηγάδι που οδήγησε τους αρχαιολόγους στο εντυπωσιακό εύρημα.

Κατεβαίνοντας χαμηλότερα, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν πως το πηγάδι βρισκόταν στην αυλή ενός πολυτελούς ρωμαϊκού οικοδομήματος, όπου επικεντρώθηκε η έρευνα.
Εκεί άρχισε να αποκαλύπτεται το πλαίσιο (η «μπορντούρα») του ψηφιδωτού δαπέδου ενός μεγάλου δωματίου του οικοδομήματος, που είναι διακοσμημένο με βλαστόσπειρες και κισσόφυλλα.
Μέχρι σήμερα έχει έρθει στο φως και καθαριστεί το 1/4 του ψηφιδωτού, το οποίο ο κ. Κουτσουμανής εκτιμά πως θα περιέχει κάποια παράσταση με τον Διόνυσο. «Αν κρίνουμε από τα κισσόφυλλα, πρέπει να περιμένουμε να δούμε τον Διόνυσο στην κεντρική παράσταση του ψηφιδωτού», μας είπε ο αρχαιολόγος, ο οποίος έχει διακόψει την αρχαιολογική έρευνα, έχει σκεπάσει τα ευρήματα για να τα προστατεύσει από τις καιρικές συνθήκες και αναμένει με αγωνία να έρθει το επόμενο καλοκαίρι, ώστε να ξαναπιάσει τη σκαπάνη. Το ψηφιδωτό χρονολογείται από τον 2ο μ.Χ. αιώνα και είναι της ίδιας εποχής με άλλα δύο που βρέθηκαν σε παλιότερες ανασκαφές σε παρακείμενο κτιριακό συγκρότημα, τη «Λήδα με τον κύκλο» και τους «δώδεκα άθλους του Ηρακλή».
Το δωμάτιο έχει διαστάσεις 3,80Χ6 μέτρα και δύο εισόδους. «Είναι ένα σπάνιο εύρημα, γιατί δείχνει ότι το οικοδόμημα αυτό δεν ήταν κοινών θνητών. Η ήταν ένας δημόσιος χώρος ή κάποιος επιφανής έμενε εδώ», είπε ο κ. Κουτσουμανής, που ζει έντονα κάθε στιγμή της διαδικασίας και ανυπομονεί για την αποκάλυψη του ψηφιδωτού στο σύνολό του. «Τα συναισθήματα είναι έντονα, αλλά πρέπει να είμαστε συγκρατημένοι και να μη βιαζόμαστε», τόνισε.
Η ανασκαφή έγινε σε βάθος 3,5 μέτρων σε διαταραγμένη επίχωση, με σημαντικά ευρήματα στο εσωτερικό της, κάτι που έκανε απαγορευτική τη χρήση εκσκαφέα. «Με τον κασμά και το φτυάρι τα βγάζουμε έξω και όλη η επίχωση κοσκινίζεται με κόσκινο των 7 χιλιοστών ώστε να συλλέγονται τα πάντα.
Στα έως τώρα κινητά ευρήματα περιλαμβάνονται πλήθος κοσμημάτων, νομισμάτων, κεραμικών, μέχρι και μία χάντρα από κεχριμπάρι, που έρχεται από τη Βαλτική.

Σημαντική πόλη
Η Πλωτινόπολη, που ίδρυσε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός, δίνοντάς της το όνομα της γυναίκας του, Πλωτίνης, αποτελούσε σημαντική πόλη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα και κυρίως ο μεγάλος αριθμός νομισμάτων από όλες τις γνωστές αρχαίες πόλεις. Οπως αναφέρει ο κ. Κουτσουμανής, αποτελούσε λιμάνι-σταθμό της ποτάμιας διαδρομής από το Δέλτα του Εβρου έως τη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας.




Το ισραηλινό υποβρύχιο και οι αρχαίοι αμφορείς


Με αυτό το ελληνικό πλοίο (αντίγραφο) του τετάρτου αιώνα π.Χ. παρομοιάζουν οι ειδικοί το αρχαίο ναυάγιο.


Είναι μια παλιά ιστορία. Όχι αυτή του αρχαίου ναυαγίου, για την οποίο θα αναφερθούμε πιο κάτω, αλλά για το ιστορικό του χαμένου υποβρυχίου.
Η τελευταία επικοινωνία του ισραηλινού υποβρυχίου “Dakar” με τη βάση του, έγινε τα μεσάνυχτα της 25ης Ιανουαρίου 1968. Έκτοτε δεν ξανακούστηκε. Χάθηκε στη θάλασσα της ανατολικής μεσογείου. Εξήντα εννέα ανθρώπινες ζωές ακολούθησαν το μοιραίο χαμό του. Αξιωματικοί και πλήρωμα.
Είκοσι πέντε χρόνια έψαχναν οι Ισραηλινοί να το εντοπίσουν στα βάθη της θάλασσας με την ελπίδα να βρουν κάτι, να εντοπίσουν ένα κομμάτι, τουλάχιστον από το 287 ποδιών υποβρύχιο. Η έρευνα ήταν διακριτική αλλά και ...άκαρπη.



Φώτο:Το υποβρύχιο ρομποτικό μηχάνημα που εντόπισε το αρχαίο ναυάγιο








Δεν ήταν μόνο θέμα τιμής η εύρεσή του αλλά και η απάντηση της αιτίας, της βύθισής του. Βυθίστηκε λόγω μηχανικής βλάβης ή χτυπήθηκε από εχθρική ρουκέτα;
Πριν μια δεκαετία περίπου έδωσαν άδεια σε αμερικανική εταιρεία εύρεσης και διάσωσης να ψάξει για το χαμένο υποβρύχιο. Η εταιρεία ήταν η nauticos, εξειδικευμένη με πλούσιο ρομποτικό εξοπλισμό για υποβρύχια έρευνα.
Το ‘Dakar’ μέσα σε τρία χρόνια βρέθηκε!
Ανακαλύφθηκε, όμως, συγχρόνως, και ένα άλλο ναυάγιο 2.300 ετών!
Με το δεύτερο αυτό ναυάγιο η εταιρεία ‘nauticos’ έγινε διάσημη. Η εύρεση του ισραηλινού υποβρυχίου ενδιέφερε αποκλειστικά το Ισραήλ, η εύρεση, όμως, του αρχαίου ελληνικού πλοίου τράβηξε την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας.
Ο τότε πρόεδρος και γενικός διευθυντής της αμερικανικής εταιρίας Τόμ Ντετγουάιλερ είχε δηλώσει:
‘είναι μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, αφού μας δίνει πολλά στοιχεία για το πώς γινότανε το εμπόριο την αρχαία εποχή’ . Με μεγάλη υπερηφάνεια έδειξε στους δημοσιογράφους πολλές φωτογραφίες, και συνέχισε: «Έχουμε εντοπίσει περισσότερους από 2.500 αμφορείς οι οποίοι βρέθηκαν ακέραιοι μετά από δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια. Ήταν γεμάτοι με κρασί, με λάδι και άλλα προϊόντα.’
Το τηλεχειριζόμενο μηχάνημα που έφθασε σε βάθος 10.000 ποδιών, φωτογράφισε και βιντεοσκόπησε με μεγάλη λεπτομέρεια τα ευρήματα Η εποχή της βύθισής του, καθορίστηκε από το Ίδρυμα Ναυτικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Α & Μ του Τέξας, αφού μελέτησε την τεχνοτροπία κατασκευής των πήλινων σκευών. Οι αμφορείς ήταν ωοειδείς με ύψος 80 ποδιών και πλάτους 30 ποδιών, με δύο χειρολαβές στο λαιμό και χρησιμοποιούνταν για τη διατήρηση του οίνου, περί το τέλος του τρίτου αιώνα π.Χ.
Εκτός από τους εκατοντάδες αμφορείς εντοπίστηκαν και ναυτικά εργαλεία της εποχής που έδωσαν την διαπίστωση πως το σκάφος είχε ένα ιστίο και το ταξίδι που ακολουθούσε ήταν παράκτιο.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, το ξύλινο σκαρί έχασε την δομική ακεραιότητά του από το βάρος των γεμάτων αμφορέων και ‘κάθισε’ στο βυθό. Ο εντοπισμός του έγινε από την άλλη πλευρά του, που ανασηκώθηκε και δεν καλύφθηκε με το πέρασμα των χρόνων.
Εντοπίστηκαν, τουλάχιστον, έξι διαφορετικοί τύποι αμφορέων που συνολικά υπερβαίνουν τους 2.500. Ένα εντυπωσιακό εύρημα είναι η άγκυρα του σκάφους που δεν διαφέρει στο σχήμα από τις σημερινές με τη διαφορά πως τότε ήταν από μολύβι.
Ο χώρος ενδιαίτησης του πληρώματος ήτανε στην πρύμνη, εκεί βρέθηκε μια στάμνα και κύπελλα για πόση νερού.
Θεωρείται πως το σκάφος απέπλευσε από το λιμάνι της Ρόδου και κατευθύνονταν προς την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Περισσότερες πληροφορίες δεν δόθηκαν στην δημοσιότητα από το αναγραφόμενο πιο πάνω ίδρυμα, προκειμένου να εξερευνηθούν ενδελεχώς τα συλλεχθέντα στοιχεία, για τον καθορισμό επιστημονικών συμπερασμάτων τόσο για το εμπόριο και τη διακίνηση αγαθών, όσο και τα ναυπηγικά δεδομένα της εποχής.