ΠΑΙΟΝΙΑ: «εἴμ᾽ ἐκ Παιονίης ἐριβώλου»

'ιστορική προσέγγιση' Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος




Η επιγραφή του 'Διόνυσου του Παιονικού'. Βρέθηκε στην περιοχή του Κιλκίς


Μια επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή Τίκβες του κράτους των Σκοπίων και δημοσιεύθηκε πριν από μια εικοσαετία περίπου, αναφέρεται στον βασιλιά των Παιόνων Δροπίωνα το γιο του Λέοντος.
Η επιγραφή αυτή έχει ως εξής:
«ΔΡΟΠΙΟΝΑ ΛΕΟΝΤΟΣ Π(ΑΤΕΡΑ?)
ΚΑΙ ΜΩΑΝΤΑ
ΒΑΣΙΛΕΑ ΠΑΙΟΝΩΝ
ΤΩΝ Π- ΑΠΕΤΗ» Η γραφή της επιγραφής, που ήταν στην ελληνική, δεν εντυπωσίασε ιδιαίτερα την ιστορική κοινότητα. Εκείνο, όμως, που ανέτρεπε δεδομένα ήταν η αναφορά της στο βασιλιά της Παιονίας Δροπίωνα! Ο Δροπίων βασίλευσε περί το 279 π.Χ., και αναφέρεται από τον Παυσανία. Έστησε, μάλιστα, στους Δελφούς, όπως αναφέρει, ως τιμητικό ανάθεμα, μια χάλκινη κεφαλή βίσωνος. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως σύμφωνα με τον Παυσανία οι βίσωνες της περιοχής ήταν ιδιαίτερα δασείς (μαλλιαροί) στο στήθος και στη γενειάδα. (Παυσ. Θ, 21.)
Εντυπωσίασε, λοιπόν, το γεγονός της παρουσίας των Παιόνων στη μετααλεξανδρινή εποχή με ελληνική γραφή και ελληνικά ονόματα. Μέχρι τότε πιστεύονταν πως επρόκειτο για ένα βόρειο και άγριο λαό, σχεδόν βάρβαρο. Ήταν γνωστά, βέβαια, τα βασιλικά ονόματα των Παιόνων αλλά δεν γνωρίζαμε τίποτε σχετικά με τη γλώσσα και τη γραφή του λαού αυτού.
Οι μαρτυρίες του Ηροδότου, του Στράβωνα, του Παυσανία ή ακόμη και του Θουκυδίδη, δεν ήταν πολύ κολακευτικές για τον λαό αυτόν.
Όταν όμως ανακαλύφθηκε το έτος 1877, στην Ολυμπία, το βάθρο ενός ανδριάντα στο οποίο υπήρχε ανάγλυφη επιγραφή που έγραφε πως είχε στηθεί από το Κοινό των Παιόνων προς τιμή του βασιλιά Δροπίωνα, τότε διασαφηνίστηκε πλήρως πως επρόκειτο για ένα αρχαίο ελληνικό φύλο.
Η επιγραφή της Ολυμπίας:
“[Δρω]πίωνα Λέοντος
[βα]σιλέα Παιόνων
[κ]αὶ κτίστην τὸ κοινὸν
τῶν Παιόνων ἀνέθηκε
ἀρετῆς ἕνεκεν
καὶ εὐνοίας τῆς ἐς αὐτούς” Επιβεβαιώθηκε έτσι πως οι Παίονες συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες στους οποίους έπαιρναν μέρος μόνον Έλληνες.
Η ιστορική ενασχόληση περί Μακεδονίας τον τελευταίο μισό αιώνα, είχε βάλει στο περιθώριο την έρευνα αυτού του αρχέγονου και σκληροτράχηλου ελληνικού φύλου.
Νέα διάσταση έδωσε μια άλλη επιγραφή που βρέθηκε το 1961, στο χωριό Κεντρικό του Κιλκίς (αρχαία Κρηστωνία). Η επιγραφή αυτή που είναι ανάγλυφη σε βάθρο και είναι διπλής όψης έχει ως εξής:
«ΔΙΟΝΥΣΟΝ ΠΑΙΟΝΙΚΟΝ ΙΕΡΗΤΕΥΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΑΝΕΘΗΚΕΝ»
Και στην άλλη όψη αναγράφονται τα εξής:
«ΔΑΡΕΑΣ ΣΩΠΑΤΡΟΥ ΔΙΟΝΥ
ΣΩ ΠΑΙΟΝΙΚΩ ΙΕΡΗΤΕΥΩΝ
ΑΝΕΘΗΚΕΝ ΜΕΤΑ ΝΙΚΑΝΟΡΟΣ
[ΤΟΥ] ΥΙΟΥ ΕΚ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ»

Μέσα από τη θρησκευτική αυτή διάσταση της επιγραφής, όπου λατρεύεται ο Διόνυσος ο Παιονικός, στην πάλαι ποτε Κρηστωνία, αναφαίνεται η λαλούσα γλώσσα, των απλών κατοίκων Παιόνων της περιοχής. Στη συγκεκριμένη επιγραφή έχουμε τα ονόματα κατοίκων που είναι: Δαρέας, Σώπατρος και Νικάνωρ. Κοινά ελληνικά ονόματα.
Τον 5ο αιώνα π.Χ., με την επέκταση των Μακεδόνων, το κράτος των Παιόνων είχε συρρικνωθεί βορειότερα της λίμνης Δοϊράνης.


Ιστορική διαδρομή
Πολλές αναφορές γίνονται στην Ιλιάδα του Ομήρου για τους Παίονες και την ηρωϊκή συμπεριφορά τους.
Στον πόλεμο της Τροίας βρίσκονταν με το πλευρό των Τρώων. Πρωτεύουσά τους, τότε, ήταν η Αμυδώνα που βρισκόταν στις όχθες του Αξιού ποταμού. Αρχηγός τους ήταν ο Πυραίχμης. (όνομα που προέρχεται από: πυρ & αιχμή).


φωτο: Παιονικό Νόμισμα "ΠΑΤΡΑΟΣ"


Αναφέρει σχετικά ο Όμηρος:
"Αὐτὰρ Πυραίχμης ἄγε Παίονας ἀγκυλοτόξους
τηλόθεν ἐξ Ἀμυδῶνος ἀπ᾽ Ἀξιοῦ εὐρὺ ῥέοντος,
Ἀξιοῦ οὗ κάλλιστον ὕδωρ ἐπικίδναται αἶαν"
(Ιλιάς β’ 850)


δηλαδή,

"Οι τοξοφόροι Παίονες με τον Πυραίχμην ήλθαν
μακρόθεν, από τον Αξιόν, πλατύροο ποτάμι
το ωραιότερο της γης, και απ’ την Αμυδώνα."

Στη διάρκεια των ομηρικών χρόνων οι Παίονες είχαν ένα δυνατό και μεγάλο κράτος. Η Παιονία συνόρευε με τη Δαρδανία και τους Αρδιαίους Θράκες, είχε υπό την κατοχή της όλες τις περιοχές περί τον Αξιό ποταμό, περί το Στρυμόνα και έφθανε μέχρι το Παγγαίο όρος.
Αναφέρει ο Στράβων:
«Ὅτι καὶ πάλαι καὶ νῦν οἱ Παίονες φαίνονται πολλὴν τῆς νῦν Μακεδονίας κατεσχηκότες, ὡς καὶ Πέρινθον πολιορκῆσαι, καὶ Κρηστωνίαν καὶ Μυγδονίδα πᾶσαν καὶ τὴν Ἀγριάνων μέχρι Παγγαίου ὑπ' αὐτοῖς γενέσθαι». (Γεωγραφικών ζ΄)
Ο ίδιος συγγραφέας μας δηλώνει πως μερικοί λέγουν πως οι Παίονες ήρθαν στην περιοχή ως άποικοι των Φρυγών, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως ήταν αρχηγοί αυτών. Αυτές, όμως, είναι εικασίες που δεν μπορούν να θεμελιώσουν κάτι το ιδιαίτερο. Η Παιονία είχε επεκταθεί μέχρι την Πιερία και την Πελαγονία όπου η τελευταία ονομαζόταν παλαιότερα Ορεστία. Μας πληροφορεί μάλιστα πως ο Αστεροπαίος που καταγότανε από την Παιονία και πολέμησε στην Τροία, ήταν γιος του Πελαγόνου και οι Παίονες ονομάζονταν, επίσης, Πελαγόνες. Υπήρχε δηλαδή ταύτιση της Πελαγονίας με την Παιονία.
Γράφει ο Στράβων στο ίδιο βιβλίο:
«Τοὺς δὲ Παίονας οἱ μὲν ἀποίκους Φρυγῶν, οἱ δ' ἀρχηγέτας ἀποφαίνουσι, καὶ τὴν Παιονίαν μέχρι Πελαγονίας καὶ Πιερίας ἐκτετάσθαι φασί· καλεῖσθαι δὲ πρότερον Ὀρεστίαν τὴν Πελαγονίαν, τὸν δὲ Ἀστεροπαῖον, ἕνα τῶν ἐκ Παιονίας στρατευσάντων ἐπ' Ἴλιον ἡγεμόνων, οὐκ ἀπεικότως υἱὸν λέγεσθαι Πηλεγόνος, καὶ αὐτοὺς τοὺς Παίονας καλεῖσθαι Πελαγόνας.»
Χαρακτηριστική είναι η απάντηση του ομηρικού Αστεροπαίου στον Αχιλλέα για τη χώρα του. Ο Όμηρος την χαρακτηρίζει απομακρυσμένη και τον Παίονα ήρωα ως γιο του Πηλεγόνος.
« Πηλεΐδη μεγάθυμε τί ἦ γενεὴν ἐρεείνεις;
εἴμ᾽ ἐκ Παιονίης ἐριβώλου τηλόθ᾽ ἐούσης
Παίονας ἄνδρας ἄγων δολιχεγχέας·
ἥδε δέ μοι νῦν
ἠὼς ἑνδεκάτη ὅτε Ἴλιον εἰλήλουθα.
αὐτὰρ ἐμοὶ γενεὴ ἐξ Ἀξιοῦ εὐρὺ ῥέοντος
Ἀξιοῦ, ὃς κάλλιστον ὕδωρ ἐπὶ γαῖαν ἵησιν,
ὃς τέκε Πηλεγόνα κλυτὸν ἔγχεϊ· τὸν δ᾽ ἐμέ φασι
γείνασθαι· νῦν αὖτε μαχώμεθα φαίδιμ᾽ Ἀχιλλεῦ»
(ραψωδία Φ 153)

Μετάφραση :

«Πηλείδη μεγαλόψυχε», του αντείπε ο Αστεροπαίος,
«την γενεάν μου τι ερωτάς; Από την Παιονίαν
είμαι την μεγαλόσβωλην την απομακρυσμένη
και των Παιόνων αρχηγός των μακρολογχοφόρων.
Η ενδεκάτη έφεξε αυγή που έφθασα στην Τροίαν,
κατάγομαι απ’ τον Αξιόν, πλατύροο ποτάμι,
το ωραιότερο της γης, και ο Πηλεγών υιός του,
περίφημος κονταριστής, εγέννησεν εμένα.
Και τώρ’ ας πολεμήσωμε, λαμπρότατε Πηλείδη.».









Φώτο: Παιονικό Νόμισμα "ΑΥΔΟΛΕΩΝ"
(ο έχων αυδή-φωνή λέοντος)









Πιο κάτω θα αναφέρει ο Όμηρος και γι’ άλλους Παίονες.

Έτσι έχουμε τα παιονικά ονόματα: Θερσίλοχος, Μύδωνας, Θράσιος, Αστύπυλος, Αίνιος, Μνήσος, Οφελέστης.
Συγκεκριμένα:
«ἔνθ᾽ ἕλε Θερσίλοχόν τε Μύδωνά τε Αστύπυλόν τε
Μνῆσόν τε Θρασίον τε καὶ Αἵνιον ἠδ’ Ὁφελέστην·»
(ραψωδία Φ,200)
Δηλαδή,
«έστρωσ’ εκεί, Θερσίλοχον, Μύδωνα και Θρασίον
και Αστύπυλον και Αίνιον και Μνήσον και Οφελέστην»

Ενώ σε ένα άλλο σημείο της Ιλιάδας έχουμε το όνομα του Απισάονος που ήταν γιος του Ιππασίδη:

"καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,
καὶ βάλεν Ἱππασίδην Ἀπισάονα ποιμένα λαῶν
ἧπαρ ὑπὸ πραπίδων, εἶθαρ δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν,
ὅς ῥ᾽ ἐκ Παιονίης ἐριβώλακος εἰληλούθει, 350
καὶ δὲ μετ᾽ Ἀστεροπαῖον ἀριστεύεσκε μάχεσθαι."
Ὁμήρου Ἰλιὰς Ρ 343

δηλαδή,
"και ακόντισε την λόγχην
στο συκώτι του Απισάονος, μεγάλου πολεμάρχου,
του Ιππασίδη, και νεκρόν τον κύλησε στο χώμα.
Από την μεγαλόστηλην είχ’ έλθει Παιονίαν
μαχητής πρώτος, δεύτερος απ’ τον Αστεροπαίον."
(σε μετάφραση :Ι. Πολυλά)

Την εποχή του Στράβωνα ως κυρίως Παιονία χαρακτηρίζεται η περιοχή της αμφαξίτιδας, του άνω ρου, του Αξιού ποταμού. Γράφει στα γεωγραφικά του:
«Παίονες δὲ τὰ περὶ τὸν Ἀξιὸν ποταμὸν καὶ τὴν καλουμένην διὰ τοῦτο Ἀμφαξῖτιν» Έτσι βλέπουμε πως είχαν αποκοπεί από τα παράλια και είχαν συγκεντρωθεί στις πηγές του Στρυμώνα και Αξιού ποταμού.

Ο αρχηγέτης των Παιόνων και τα παιονικά φύλα
Ο Παυσανίας μας δίνει μια διάσταση για την ονομασία των Παιόνων. Διηγείται ο Παυσανίας (Βιβλίο V –Ἠλιακών Α’):
« Ο Αέθλιος, που ήταν γιος του Δία, και η Πρωτογένεια, που ήταν κόρη του Δευκαλίωνα, έκαναν ένα γιο τον Ενδυμίωνα. Αυτόν τον αγάπησε η Σελήνη. Και από τη θεά αυτή απέκτησε τρεις γιους και μια κόρη. Τον Παίονα, τον Επειό και τον Αιτωλό και κόρη την Ευρυκύδα.
Ο Ενδυμίωνας προκήρυξε αγώνα δρόμου στην Ολυμπία μεταξύ των γιων του για το βασιλικό θρόνο και νίκησε ο Επειός. Ο Παίονας στεναχωρημένος από την ήττα, έφυγε όσο μπορούσε πιο μακριά και από αυτόν πήρε το όνομα Παιονία η περιοχή που βρίσκονταν πέρα από τον Αξιό ποταμό.» Η αναφορά του Ομήρου για τους Παίονες και το ιππικό τους στα χρόνια του Τρωϊκού πολέμου, μας παρέχει την εικόνα ενός αρχέγονου λαού που είχε εδραιώσει στα βόρεια ένα ισχυρό και μεγάλο κράτος.
Πότε άρχισε να συρρικνώνεται παραδίδοντας εδάφη στους αρχαίους Θράκες δεν μας είναι γνωστό. Κατάλοιπα όμως του μεγάλου κράτους των Παιόνων βρίσκουμε σε πολλές περιοχές.
Έτσι, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έχουμε διασκορπισμένες παιονικές φυλές στο γενικότερο ιστορικό χώρο της χερσονήσου: τους Σιροπαίονες, Γρααίους, Λαιαίους, Παιόπλες, Παναίους και άλλες μικρότερες γύρω από την Πρασιάδα λίμνη. Γνωστές παιονικές πόλεις είναι η αναφερόμενη από τον Όμηρο Αμυδώνα, καθώς η Άστιβος (σημερινή σκοπιανή πόλη Στιπ), η Δόβηρος (που αναφέρεται στην εκστρατεία του Σιτάλκη), γύρω στη λίμνη Δοϊράνη, το Αστραίον (σημερινή σκοπιανή Στρώμνιτσα) και οι Στόβοι.

Γνωστοί Παίονες βασιλείς:
Πυραίχμης (στον τρωϊκό πόλεμο)
Άγις, ήταν σύγχρονος του Φίλιππου της Μακεδονίας
Λύκκειος, περί τα 359 340 π. Χ.
Πατράος, περί τα 340 315 π. Χ.
Αυδολέων, γιος του Πατράου, περί τα 315 286 π. Χ.
Αρίστων, γιος και διάδοχος του Αυδολέοντος.
Δροπίων, περί τα 279 π.Χ.

Πολλές ιστορικές αναφορές έχουμε στη διάρκεια των μακεδονικών χρόνων όπου οι Παίονες βρίσκονταν σε συνεχή αντιπαλότητα με το αναπτυσσόμενο μακεδονικό κράτος. Μετά το θάνατο το Μ. Αλεξάνδρου ακολούθησαν εκ νέου μια ελεύθερη ιστορική πορεία.
Εν κατακλείδι σημειώνουμε πως η ισχυρή παρουσία των Παιόνων διήρκησε πάνω από χίλια χρόνια και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις ελληνικές ιστορικές περιόδους.

Μάξιμος ο Έλλην- Maksim Grek -Максим Грек -16ος αιώνας

Ο Αναγεννησιακός άγιος της ρωσικής εκκλησίας

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Το κοσμικό όνομά του ήταν Μιχαήλ Τρίβολης.Γεννήθηκε στην κατακτημένη από τους Οθωμανούς Ελλάδα, το 1475. Γενέθλια πόλη του, η Άρτα.
Είναι μια σημαντική προσωπικότητα του 16ου αιώνα, ειδικά στην χριστιανική Ρωσία, όπου μετέφερε το αναγεννησιακό πνεύμα της Δύσης, μέσα από τη συνολική στάση της ζωής του.Είναι γνωστός ως Μακσίμ Γκρέκ ( στα ρωσικά: Максим Грек ή Михаил Триволис), υπέγραφε, μάλιστα, τα χειρόγραφά τους και ως «Μάξιμος ὁ Ἁγιορήτης».
Το ενδιαφέρον που έδειχνε από πολύ νεαρή ηλικία για γνώση της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, των εκκλησιαστικών κειμένων καθώς και της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας τον ώθησε να μεταβεί στην Ιταλία για σπουδές. Μόλις είχε μπει τότε στα δεκαεπτά.

Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και η απόφασή του αυτή ενισχύθηκε από τους γονείς του. Τα χρόνια αυτά όλη σχεδόν η ελληνική χερσόνησος βρισκόταν υπό της Οθωμανικής κυριαρχίας. Είχαν περάσει, περίπου, πενήντα χρόνια που η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε από τους Τούρκους.
Επικρατούσε παντού πνευματικό σκοτάδι. Άλλωστε, όλοι οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, που κατάφεραν να επιβιώσουν κατέφυγαν σε πόλεις της ιταλικής χερσονήσου, όπου βίωνε την εποχή αυτή η ελπιδοφόρα για την ανθρωπότητα Αναγέννηση.
Ο νεαρός Μιχαήλ Τρίβολης πήγε στη Βενετία, όπου εκεί βρήκε μια ακμαία ελληνική παροικία. Πάνω από πέντε χιλιάδες Έλληνες βρίσκονταν τότε εκεί.
Γνωρίστηκε με τον ξακουστό τυπογράφο της εποχής Άλντο Μανούτιο, όπου είχε εκδόσει δεκάδες ελληνικά βιβλία μεταφρασμένα στη φιλολογική γλώσσα της εποχής που ήταν τα λατινικά.
Η γνωριμία που του έδωσε δύναμη στις πνευματικές αναζητήσεις του ήταν ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης, ο γνωστός Κωνσταντινοπολίτης λόγιος και γραμματικός που αφιέρωσε τη ζωή του στη μετάδοση της ελληνικής γνώσης στη Δύση. Επί αρκετά χρόνια παρακολούθησε τα μαθήματά του.
Εκείνος όμως που τον ενέπνευσε και τον συγκίνησε περισσότερο ήταν ο Γκιρόλαμο Σαβοναρόλα (Girolamo Sabonarola). Οι φλογεροί λόγοι του δομινικανού ιερωμένου που ήθελε να μετασχηματίσει και να εξανθρωπίσει το απόλυτο της παπικής θρησκευτικής κυριαρχίας, τον συγκλόνισαν κυριολεκτικά. Οι λόγοι του, θα τον καθοδηγούσαν σε όλη του τη ζωή.
Αποφάσισε να ακολουθήσει τη μοναστική ζωή. Το 1507, σε ηλικία τριάντα δύο ετών, γύρισε στην σκλαβωμένη Ελλάδα, με σκοπό να πάει στο Άγιο Όρος. Πράγματι από αυτό το έτος φέρεται ως ενταγμένος στη Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους με το μοναστικό όνομα «Μάξιμος».
Αφιερώθηκε στη δημιουργία αντιγράφων αρχαίων κειμένων και αμέσως από την επιμονή και την εργατικότητά του ξεχώρισε από το σύνολο των μοναχών.
Ο Μάξιμος ούτε εκεί ήταν γραφτό να παραμείνει. Το 1515 ο Ρώσος Μέγας Πρίγκηπας της Μόσχας, Βασίλειος το Γ’ ζήτησε από τον ηγούμενο να του στείλει κάποιο μοναχό, ονόματι Σάββα, που είχε ξαναπάει παλαιότερα, και είχε κάνει μεταφράσεις εκκλησιαστικών ψαλμών. Ο Βασίλειoς ο Γ’ της Μόσχας ήταν γιος της Σοφίας Παλαιολόγου και του Ιβάν του Γ΄ του Βασιλίγιεβιτς. Ήταν, δηλαδή, γνώστης των πάλαι ποτε βυζαντινών πραγμάτων.Τα χρόνια όμως είχανε περάσει και ο μοναχός Σάββας ήταν πολύ μεγάλος για τέτοια ταξίδια. Ο ηγούμενος αποφάσισε να στείλει τον καλύτερο και νεότερο μοναχό που θα έδινε λάμψη στη Μονή. Τον Μάξιμο!
Αν και δεν ήξερε λέξη από τη σλαβική εκκλησιαστική γλώσσα, ο ηγούμενος ήξερε πως έστελνε στη Μόσχα έναν άξιο εκπρόσωπο.
Και δεν είχε άδικο…
Ο Μάξιμος στη ρωσική πρωτεύουσα βρήκε την αναγνώριση που αναζητούσε.
Εξοικειώθηκε γρήγορα με την κυριλλική γραφή και τα ρωσικά εκκλησιαστικά κείμενα. Με τη βοήθεια Ρώσων μεταφραστών αλλά και επαγγελματιών αντιγραφέων παρουσίασε την πρώτη εργασία του που ήταν η μετάφραση του «Ψαλτήρος». Η γνωριμία του με το λόγιο Δμίτρι Γερασίμοφ (Dmitry Gerasimov), στάθηκε ως δούρειος ίππος για να εισχωρήσει στο Ρωσικό Ιερατείο αλλά και στο χώρο των πολιτικών αποφάσεων.
Όταν οι μεταφραστικές εργασίες έφθασαν στο πέρας τους αποφάσισε να γυρίσει στο Άγιο Όρος. Τότε συνάντησε την αντίθεση του Βασίλειου του Γ’ στην επιθυμία του αυτή. Ο Ρώσος τσάρος αντιλήφθηκε αμέσως τη ευεργετική παρουσία του Μάξιμου στο ρωσικό ιερατείο και τον έπεισε να παραμείνει.

Κατέκρινε τη μοσχοβίτικη ζωή
Ο αγιορείτης εκτός από τις μεταφραστικές εργασίες του οργάνωσε και την πριγκηπική βιβλιοθήκη και δημιούργησε την πρώτη αρχειοθετημένη συλλογή.
Υπερβαίνοντας τελείως τις μεταφραστικές ασχολίες του, όπως ήταν ανήσυχος και αφού είχε εγκλιματισθεί στο ρωσικό περιβάλλον, άρχισε να κάνει αρνητική κριτική στη «μοσχοβίτικη ζωή» η οποία βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με τη χριστιανική ιδεολογία. Με διάφορες παρεμβάσεις του άρχισε να δειγματίζει και να κατακρίνει την ανοχή των αρχών στην έκλυση των ηθών και στην κοινωνική βαρβαρότητα. Με το δημόσιο λόγο του, που αντιτίθετο στη μοσχοβίτικη καθημερινότητα, άρχισε να τον ακολουθεί ένα κοινωνικό ρεύμα που διακατέχονταν από την ίδια λογική. Μαζί του εμφανίστηκαν και διπλωμάτες όπως ο Ιβάν Βέρσεν-Βεκλέμισεφ, ο οποίος αργότερα εκτελέστηκε για την κριτική του προς τον Μεγάλο Πρίγκηπα της Μόσχας και ο Βάσσιαν Πατρικέγιεφ που ήθελε να εφαρμόσει τους εκκλησιαστικούς κανόνες που υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη πριν την άλωση. Την εποχή εκείνη υπήρχε ένας μεγάλος αναβρασμός στη Ρωσία για την κατάσταση που κυριαρχούσε στο ιερατείο σε όλη τη χώρα. Οι Ρώσοι κληρικοί είχαν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα. Το ένα ήταν του Νείλου του Σόρα (μοναχός που ίδρυσε μονή κοντά στο ποταμό Σόρα ) και της μονής Στάρτσι (ένα από τα παλαιότερα ορθόδοξα μοναστήρια, στα ρωσικά: стáрец) και το άλλο των πιστών του Ιωσήφ Βολότσκι( Иосиф Волоцкий) που οι οπαδοί του λεγόντουσαν Ιωσηφιανιστές.
Ο Μάξιμος, ως ιδεολόγος, πήρε το μέρος των πρώτων που ακολουθούσαν το δόγμα της μηδενικής περιουσίας των μοναστηριών και της προσήλωσής τους στα εκκλησιαστικά καθήκοντα σε αντίθεση με τους δεύτερους που ζητούσαν περισσότερη εγκόσμια παρουσία καθώς και δικαιώματα των μοναστηριών στην απόκτηση ακίνητης περιουσίας.
Ο Μάξιμος και οι οπαδοί του καταδίκαζαν ανοικτά τις πολιτικές που έρχονταν από το εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό κάνοντας κριτική στον τρόπο ζωής των Ρώσων κληρικών, την καταπίεση των αγροτών και στο σύστημα υποστήριξης των τοπικών αρχών με τη λογική άκρατης φορολόγησης των ανθρώπων της υπαίθρου.
Γύρω στα 1540 ο Μάξιμος έγραψε ένα χειρόγραφο που περιέχει την πρώτη βασική παρουσία της παλιάς Ρωσίας και πως θα έπρεπε να εξελιχθεί μέσα στον υπάρχοντα Νέο Κόσμο. Ήταν ένα καθαρά αναγεννησιακό έργο, που έδινε διεξόδους και προοπτικές στο ρωσικό λαό.

Έπεσε σε δυσμένεια
Οι σχέσεις του Μάξιμου με τον Βάσιαν Πατρικέγιεφ, τον Ιβάν Μπερσέν-Μπεκλεμισεφ και και με τον Τούρκο πρεσβευτή Σκίντερ, καθώς και η διαμάχη του με τον μητροπολίτη της Μόσχας Ντάνιελ που έδωσε διαζύγιο στη σύζυγό του Βασίλειου το Γ’ , Σολωμονία Σαμπούροβα, διαγράψανε το πεπρωμένο του.
Η Σόμπορ (Sobor), η ανατολική, δηλαδή, σύνοδος της ορθόδοξης εκκλησίας που χρησιμοποιεί τη σλαβική γλώσσα σε όλα τα ιερά κείμενα, κατηγόρησε τον Μάξιμο το 1525, για παραποίηση και για δημιουργία αίρεσης μέσα από τις μεταφράσεις των εκκλησιαστικών κειμένων του, που προέκυψε κυρίως από τη μέτρια γνώση της ρωσικής γλώσσας των αντιγραφέων του.
Οι εχθροί του που κρατούσαν τώρα τα ηνία της εξουσίας τον εξόρισαν στο μοναστήρι του Ιωσήφ Βολοκολάμσκ. Τον έκλεισαν, μάλιστα, σε μπουντρούμι με ρητή εντολή απομόνωσης και απαγόρευσης οποιασδήποτε επικοινωνίας.
Έξι χρόνια μετά, σε μία νέα Σόμπορ (σύνοδο) τον κατηγόρησαν πάλι για τις σχέσεις του με τον Τούρκο Πρεσβευτή, αν και αυτός είχε, πια, πεθάνει. Ο Μάξιμος, από τη συνεχή πίεση, αναγκάστηκε να παραδεχτεί μερικά λάθη, στις μεταφράσεις των έργων του, που έγιναν, όπως του είπαν να δηλώσει, λόγω ...οινοποσίας.

Έτσι εξορίστηκε στο Μοναστήρι Ότροχ στην περιοχή Τβέρ κοντά στον ποταμό Βόλγα. Εκεί παρέμεινε τα υπόλοιπα είκοσι έτη της ζωής του.

Παρά τη διαμεσολάβηση των Πατριαρχείων της Αντιόχειας, της Κωνσταντινούπολης και της Ιερουσαλήμ για την απελευθέρωση του οι ρωσικές αρχές απέρριπταν οποιαδήποτε παρέμβαση. Δεν συνηγορούσαν άλλωστε, ούτε ο Ιβάν ο Τρομερός, ούτε ο Μητροπολίτης Μόσχας Μακάριος, γιατί γνώριζαν την ικανότητα του Μάξιμου να αναστρέφει τις καταστάσεις, ειδικά όταν οι κατηγορίες εναντίον του ήταν τόσο πλαστές και αναληθείς.
Χαρακτηριστική είναι, εξάλλου, η δήλωση Μάξιμου προς τον Τσάρο που ήρθε να προσκυνήσει στο μοναστήρι του Κύριλλου— Μπελοζέρκσυ, παρατώντας τους σκοτωμένους στρατιώτες του, άταφους, στην πεδιάδα.
«Καλές είναι», του είπε, «οι προσευχές, καλύτερη όμως είναι η φροντίδα των νεκρών στρατιωτών που έπεσαν στην μάχη για την κατάκτηση του Καζάν."
Ο Μάξιμος ο Έλλην ή Μακσίμ Γκρέκ, ήταν ένας ιδεολόγος, ανθρωπιστής που με το παράδειγμά του δίδαξε ήθος και αγνότητα στις νέες γενεές των Ρώσων.
Πέθανε το 1556 στη μονή της Τρόϊτσε– Σεργίγιεβα Λάβρα.
Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και η Ανατολική Καθολική Εκκλησία τον ανακήρυξαν Άγιο.Εορτάζεται στις 21 Ιανουαρίου.

Έντονη η ελληνική παρουσία στην Αμερική, χιλιάδες χρόνια πριν τον Κολόμβο, σύμφωνα με έρευνες και ευρήματα.

(Το παρακάτω κείμενο είναι φανταστικό, και μπορεί να αποδοθεί μόνο στην καλπάζουσα φαντασία του γράφοντος. Τα στοιχεία που αναφέρονται είναι αναληθή, αφού οι Έλληνες με τα πρωτόγονα πλοία τους δεν κατόρθωσαν ουδέποτε να ταξιδεύσουν εκτός Ελλάδας).

H Aμερική σύμφωνα πάντα με την επίσημη άποψη ανακαλύφθηκε το 1492 από τον Χ. Κολόμβο, φαίνεται όμως ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι (όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά). Πολυετείς έρευνες, και ανακάλυψη ευρημάτων από ερευνητές και επιστήμονες, δείχνουν ότι υπήρχε έντονη η παρουσία του Ελληνικού στοιχείου, καθώς και επηρεασμού της τέχνης των κατοίκων από την Ελληνική τεχνοτροπία. Το πλήθος Αρχαιολογικών και γλωσσολογικών ευρημάτων είχε σαν αποτέλεσμα την επίσημη αποστολή ομάδας από το Ε. Μ. Πολυτεχνείο Αθηνών στο Περού , προκειμένου να μελετήσουν την ομοιότητα των ευρημάτων με τα αντίστοιχα Ελληνικά.

Η περιοχές βρίθουν από Ελλάδα, και ευρήματα με κλασικά θέματα, όπως,κεφάλια μέδουσας,οικοδομήματα με Μυκηναϊκή τεχνοτροπία, μαιάνδρους ,τον Ηρακλή με ρόπαλο και λεοντή, ελληνικά αγγεία,και αμφορείς που έχουν βρεθεί σε πολλά μέρη της Αμερικανικής ηπείρου και στο Περού .Υπάρχουν και οι πόλεις Μόντε Αλμπάν και η Μίτλα με τις κιονοστοιχίες, που μας θυμίζουν την Τσίτσεν Ίτσα (Γιουκατάν!!!) και εκείνες της Κνωσού και της Τίρυνθας”. Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα γλωσσολογικά ευρήματα, καθώς πλήθος από τοπικές διάλεκτοι,έχουν σαν βάση την Ελληνική γλώσσα και χρησιμοποιούν άπειρες Ελληνικές λέξεις!!.Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο στα νησιά Χαβάη ευρέθησαν 1108 Ελληνογενείς λέξεις !!.

Ακόμη ο Ακαδημαϊκός ENRICO MATTIEVICH στο βιβλίο του με τίτλο " Ταξίδι στην μυθολογική κόλαση- η ανακάλυψη της Αμερικής από τους Έλληνες "μας παρουσιάζει τα αποτελέσματα των ερευνών του που πραγματοποίησε σε αρχαιολογικούς χώρους του Περού, που στηρίζουν την θεωρία του ότι τα Τάρταρα -η πύλη του Άδη - των αρχαίων Ελλήνων ήταν στο Τσαβίν ντε Χουαντάρ , όπου οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήταν επισκέπτες !.

Διαβάστε περισσότερα στο Visaltis

Στρώμνιτσα - Струмица «Mακεδονική» επιγραφή σε προϊστορικό οικισμό

Η 'μακεδονική' επιγραφή που βρέθηκε στον 'Πύργο του Τσάρου', στην Στρώμνιτσα.

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Δεν θα προβαίναμε στη δημοσίευση του παρόντος άρθρου αν δεν μας εντυπωσιάζανε δύο πράγματα.
Το πρώτο είναι η ίδια η εύρεση της ανάγλυφης επιγραφής σε βάση αρχαίου αγάλματος στον ιστορικό χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα στην πόλη Στρώμνιτσα ( Strumica - Струмица) της γειτονικής χώρας.( Τριάντα -σαράντα χιλιόμετρα βόρεια της λίμνης Δοϊράνη).
Το δεύτερο είναι ότι παρότι δόθηκε στη δημοσιότητα η αρχαιολογική ανακάλυψη, εντούτοις δεν γίνεται καμία αναφορά για το περιεχόμενο της επιγραφής.
Και αυτό δεν μπορώ να μην το χαρακτηρίσω ως σοβαρή παράλειψη, με ενδεχόμενη σκοπιμότητα.
Η ενημέρωση είναι πάντως πλήρης, αφού το αρχαιολογικό εύρημα και ο προϊστορικός οικισμός παρουσιάζονται και σε Video.

Διαβάζουμε στο δημοσίευμα της σκοπιανής ιστοσελίδας ‘a1.com’:

«Откриени остатоци од праисториска населба на Цареви кули»

Η ιστοσελίδα που φιλοξενεί την ανακάλυψη της επιγραφής

που θα πει:
«Ανακαλύφθηκαν αρχαία στον προϊστορικό οικισμό του ‘πύργου του τσάρου’ ».
Το δημοσίευμα είναι στην κυριλλική γραφή και λέει τα εξής:

« Σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη έγινε στην νοτιοανατολική πλευρά του θρυλικού ‘Πύργου του Τσάρου’ (-τσάρεβι κούλα).
»Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα ευρήματα που ανάγονται στην πρώιμη νεολιθική εποχή. Ο αρχαιολογικός χώρος έχει χαρακτηριστεί ως ‘πέρασμα’ αφού βρίσκεται κοντά στον Στρυμόνα ο οποίος αφού διασχίσει τη Βουλγαρία, καταλήγει στην Ελλάδα.
»Για πρώτη φορά εμφανίζεται στη Μακεδονία τέτοιος πολιτισμός. Μέχρι τώρα παρόμοια ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στο Ντέλτσοβο και στο Κότσανσκο, αν και αυτά που βρέθηκαν εδώ είναι τα πιο αξιόλογα.
»Ο προϊστορικός οικισμός αποδεικνύει ότι το ‘Τσάρεβι Κούλα’ είχε πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν ο οποίος διήρκησε αδιάκοπα από την 5η χιλιετία έως τον 15 και τον 16ο αιώνα.
» Με αυτό επιβεβαιώνεται ότι η τοποθεσία ήταν μια από τις πιο σημαντικές, όχι μόνο στη Μακεδονία, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.»

Στο δημοσίευμα παρουσιάζεται και το ‘εύρημα’ το οποίο είναι μια βάση αγάλματος όπου υπάρχουν εγχάρακτες πέντε σειρές με γράμματα.Παρατηρήσαμε τις λέξεις που σχηματίζουν τα γράμματα αυτά. Αν και δεν είναι αρκετά ευδιάκριτα η λέξη η οποία ξεχωρίζει είναι « Η ΓΛΥΚΥΤΑΤΗ» στην πρώτη γραμμή ενώ υπάρχει μια αμφιβολία για την πριν από αυτήν λέξη « ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ» ενώ στη δεύτερη γραμμή ξεχωρίζουν «...ΔΟΥΛΩ..».
Πρόκειται, δηλαδή, για αρχαία μακεδονική επιγραφή που είναι γραμμένη στη γλώσσα των κατοίκων που ζούσαν στην περιοχή αυτή.Οι σλαβομακεδόνες αρχαιολόγοι, φυσικά και γνωρίζουν πως πρόκειται για ελληνική γραφή.

Πως πρόκειται, δηλαδή, για επιγραφή που είναι γραμμένη στη λαλούσα γλώσσα, των αρχαίων Μακεδόνων κατοίκων, της περιοχής αυτής, όπως, βέβαια και όλης της ιστορικής Μακεδονίας (εντός και εκτός σημερινής Ελλάδας).Παρακάτω φιλοξενούμε Video όπου η επιγραφή φαίνεται καλύτερα.

(Το βίντεο διαγράφηκε από τους Σκοπιανούς, που το είχαν αναρτήσει)

Νόμπελ Λογοτεχνίας- Ναντίν Γκόρντιμερ: Να επιστραφούν τα γλυπτά του Παρθενώνα

Ιταλία-Να επιστραφούν στην Ελλάδα τα Γλυπτά του Παρθενώνα ζητά η βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας νοτιοαφρικανή συγγραφέας Ναντίν Γκόρντιμερ
4 Ιουνίου 2009

«Το γεγονός ότι ορισμένα μέρη της ζωφόρου του Παρθενώνα βρίσκονται σήμερα στη Βρετανία είναι ένα δείγμα αλαζονείας ξεκάθαρο, όπως το μάρμαρο» γράφει η βραβευμένη με Νομπέλ Λογοτεχνίας νοτιοαφρικανή συγγραφέας Ναντίν Γκόρντιμερ στον πρόλογο του βιβλίου τού Κρίστοφερ Χίτσενς «Τhe Ρarthenon Μarbles: Τhe case for reunification» (ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης: «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα: Πρέπει να επιστραφούν στην Ελλάδα;») το οποίο, από το 1987 που πρωτοκυκλοφόρησε, υποστηρίζει με θέρμη την αναγκαιότητα επιστροφής στην Ελλάδα των Γλυπτών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Μετά τη νέα βρετανική επανακυκλοφορία του βιβλίου την άνοιξη του 2008, αυτές τις ημέρες αναμένεται η ιταλική έκδοσή του. Επ΄ ευκαιρία του γεγονότος αυτού αλλά και των επικείμενων εγκαινίων του Μουσείου της Ακρόπολης, η εφημερίδα «Corriere della Sera» προδημοσιεύει τον εν λόγω πρόλογο.

«Καθώς δεν της αρκούσε η κυριαρχία της σε άλλες χώρες ,η Βρετανική Αυτοκρατορία οικειοποιήθηκε την Τέχνη, η οποία περιλαμβάνει το ήθος, την ιστορία, τη λατρευτική μυθολογία και τις ρίζες ενός λαού» γράφει στη συνέχεια η Γκόρντιμερ και συνεχίζει: «Η αμφίβολη ηθική της επιλογής από πλευράς ενός εθνικού βρετανικού μουσείου, στην αυγή του 19ου αιώνα, να αποκτήσει την κληρονομιά μιας άλλης χώρας χωρίς να ρωτήσει με ποιον τρόπο και από ποιο χέρι κατέληξε στο εμπόριο, ήταν ξεκάθαρα δικαιολογημένη, παρά τον αμφιλεγόμενο χαρακτήρα της, στο όνομα της ίδιας αυτοκρατορικής αλαζονείας. Αυτό όμως έγινε στο παρελθόν. Η επιστροφή τους σήμερα βασίζεται σε δεδομένα που υπερβαίνουν τα αυστηρώς νομικά: στην αποκατάσταση μιας αποικιοκρατικής αδικίας, κεκαλυμμένης από μια απλή εμπορική συναλλαγή (σ.σ.: τα Γλυπτά αγοράστηκαν από τη βρετανική κυβέρνηση το 1816 και στη συνέχεια εκτέθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο)».
Αρχικά, υποστηρίζει η Γκόρντιμερ, «οφείλουμε να σταματήσουμε να μιλάμε περί Ελγινείων Μαρμάρων. Τα Γλυπτά δεν ανήκουν και δεν ανήκαν ποτέ στον λόρδο Ελγιν. Δεν είναι αυτές οι ρίζες τους. Όπως καταδεικνύει ο Χίτσενς με σπουδή και πάθος, υπάρχουν τμήματα των Γλυπτών του Παρθενώνα τα οποία ο λόρδος Έλγιν, βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα στη διάρκεια της ύστερης οθωμανικής κυριαρχίας αφαίρεσε απευθείας από τη ζωφόρο του Παρθενώνα στην Ακρόπολη της Αθήνας. Δεδομένης της προέλευσής τους, λοιπόν, μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα ότι τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα. Ωστόσο, σε σχέση με ό,τι αντιπροσωπεύει η αρχαιοελληνική κουλτούρα, τα ιδανικά του ανθρωπισμού και της ομορφιάς της Τέχνης, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ζωφόρος του Παρθενώνα ανήκει στην πολιτιστική κληρονομιά ολόκληρου του κόσμου ,σε όλους εμάς που, έστω υποσυνείδητα, ανακαλούμε από εκεί κάτι από τη δική μας δημοκρατική αισθητική. Από μια τέτοια επιχειρηματολογία προκύπτει μια άλλη: πού πρέπει να εκτίθενται παρόμοιες μορφές τέχνης οι οποίες ανήκουν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα; Πού μπορεί η πλειονότητα εξ ημών να απολαύσει μια ματιά τόσο διαφωτιστική;».
Η απάντηση του Βρετανικού Μουσείου, γράφει στη συνέχεια η Γκόρντιμερ, μας επαναφέρει στα ίχνη της Αυτοκρατορίας και στο επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο η Μεγάλη Βρετανία είναι η Μέκκα του Κόσμου και επομένως εκεί, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέρος στη Γη, το διάζωμα του Παρθενώνα μπορεί να καταστεί αντικείμενο θαυμασμού από περισσότερους ανθρώπους. «Δεν γνωρίζω» τονίζει «τις στατιστικές σχετικά με τον αριθμό επισκεπτών της Αθήνας και του Λονδίνου. Αυτό που ξέρω, καθώς είμαι μία από τα εκατομμύρια ανθρώπων που δεν ζουν ούτε στην Αγγλία ούτε στην Ελλάδα, είναι ότι καμία από τις δύο μεγάλες πόλεις δεν είναι ο ιδανικός προορισμός για μια ήρεμη, κυριακάτικη βόλτα. Για ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, κανένας από τους δύο προορισμούς δεν είναι εύκολα προσβάσιμος. Ακόμη και για κάποιον που έχει τη δυνατότητα να ταξιδεύει, και οι δύο πόλεις είναι μακριά, “στο εξωτερικό”. Για κάποιους, το αν περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να δουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα απομονωμένα από το περιβάλλον τους, στο Λονδίνο και όχι στην Αθήνα ,είναι ένα κριτήριο που έχει νόημα μόνο για τις προνομιούχες τάξεις. Είναι ένα κομμάτι του πολιτιστικού DΝΑ των Ελλήνων και εκεί ανήκουν». Στο δεδομένο πλαίσιο, υποστηρίζει η Γκόρντιμερ, πού αλλού πρέπει να βρίσκονται προκειμένου να γίνονται αντικείμενο θαυμασμού από όλους, αν όχι στον τόπο όπου δημιουργήθηκαν; Όπως υποστηρίζει λίγο παρακάτω η συγγραφέας, η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα θα ήταν μια κατάκτηση για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Καταλήγοντας, η Ναντίν Γκόρντιμερ αναφέρεται στο ζήτημα της συντήρησης και της δυνατότητας παρουσίασης των Γλυπτών: «Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητά της να συντηρήσει και να παρουσιάσει την πολιτιστική κληρονομιά της όπως ταιριάζει στη σπουδαιότητά της, η Ελλάδα μπορεί να εκμεταλλευθεί μια πραγματικότητα ασύγκριτη. Η αίθουσα του Παρθενώνα στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, στην Αθήνα, προσφέρει τη μοναδική δυνατότητα να “ακολουθήσει” κανείς την Πομπή των Παναθηναίων όπως απεικονίζεται στη ζωφόρο (μήκους 106 μέτρων) και δη σε έναν χώρο που βλέπει κατευθείαν στον Παρθενώνα,στην κορυφή του Ιερού Βράχου».
Το βιβλίο του Κρίστοφερ Χίτσενς κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μετάφραση Κλαίτης Σωτηριάδου-Μπαράχας και Αντιγόνης Λύτρα από τις εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη- 1988. Στην έκδοση αυτή δεν περιλαμβάνεται ο πρόλογος της Ναντίν Γκόρντιμερ, ο οποίος προστέθηκε στην αγγλική επανέκδοση του 2008.
Διαφωτιστής, ανατρεπτικός και αντίθεος
Ο Κρίστοφερ Χίτσενς, γεννημένος το 1949, είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Θεωρείται ιδιαίτερα ανατρεπτικός και ενίοτε αμφιλεγόμενος: στα βιβλία του έχει προσπαθήσει να απομυθοποιήσει τη Μητέρα Τερέζα , να μηνύσει τον Χένρι Κίσινγκερ για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ στο τελευταίο βιβλίο του «Ο Θεός δεν είναι μεγάλος: Πώς η θρησκεία δηλητηριάζει τα πάντα» αναπτύσσει τον παλιό αφορισμό του Μαρξ ότι η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Το 2009 το περιοδικό «Forbes» τον συμπεριέλαβε στους 25 φιλελεύθερους με τη μεγαλύτερη επιρροή στα αμερικανικά ΜΜΕ. Ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως αντίθεο και οπαδό των αξιών του Διαφωτισμού- της εκκοσμίκευσης, του ανθρωπισμού και της λογικής.
Πηγή: Το Βήμα

" ἀγγελτικὸς ὁ ἀστήρ ἐστι "

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Για ‘σημεία και τέρατα’ μιλούν οι βυζαντινοί λόγιοι καθώς εξιστορούν ιστορίες αιώνων της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας - που μας είναι περισσότερο γνωστή ως ‘Βυζάντιο’.
Υπήρχε, μπορούμε να πούμε, μια παράδοση στους λόγιους του Βυζαντίου να ενσωματώνουν στα κείμενά τους σημαδιακά όνειρα και αστρονομικά φαινόμενα που προμηνούσαν κυρίως άσχημα γεγονότα.
Η Άννα η Κομνηνή (1083-1148), στην Αλεξιάδα της, ενσωμάτωσε κι αυτή την ‘παράδοση΄των βυζαντινών λογίων να αναφέρουν σημαδιακά όνειρα που προέβλεπαν εξελίξεις στη διάρκεια των χρόνων του Βυζαντίου. Χαρακτηριστική είναι η φράση της συγγραφέως «ἀγγελτικὸς ὁ ἀστήρ ἐστι».
Ένα παραστατικό κείμενό της φιλοξενούμε στην παρούσα αναφορά μας όπου με τη χαρακτηριστική φιλολογική γλώσσα της εποχής της, μας γνωστοποιεί ότι εμφανίστηκαν τα αστέρια στη διάρκεια της ημέρας και η σελήνη πήρε φωτιά καθώς πέτρες σαν χαλάζι έπεφταν στο κελλί του μοναχού. Χωρίς να υπάρχει κάποιο χέρι που ρίχνει τις πέτρες στον δαιμονιώδη ηγούμενο. Ήταν ένα μήνυμα από τους δαίμονες του Σαταναήλ που είχαν εξοργιστεί κλπ.
( Κείμενο: Ἑσπέρα δ' ἦν καὶ οἱ ἀστέρες οἱ ἄνω αἰθρίας οὔσης ἀπή στραπτον καὶ ἡ σελήνη μετὰ τὴν σύνοδον τὴν ἑσπέραν ἐκείνων ἐπύρσευε. Τοῦ δὲ μοναχοῦ τὴν κέλλαν εἰσδύντος περὶ μέσας νύκτας, αὐτομάτως λίθοι χαλαζηδὸν κατὰ τῆς κέλλης ἐβάλλοντο, χειρὸς μὲν μηδεμιᾶς ῥιπτούσης τοὺς λίθους μηδέ τινος καταλιθοῦντος ἀνθρώπου τὸν δαιμονιώδη τοῦτον ἀββᾶν. Μήνιμα δ' ἦν, ὡς ἔοικε, τῶν ἀμφὶ τὸν Σαταναὴλ δαιμόνων ἐξωργισμένων, ἐν δεινῷ ποιουμένων ὅτι δὴ τὰ πρὸς τὸν βασιλέα ἐξωρχήσατο καὶ διωγμὸν κατὰ τῆς πλάνης λαμπρὸν ἐπήγαγε.)

Ο Ιωάννης Ζωναράς( 12ος αιων.) στην πρώτη ιστορική του επιτομή, μας αναφέρει για τη λαμπρότητα της γέννησης του αυτοκράτορα Οκτάβιου από ένα όνειρο που είδε η μητέρα του, όταν ήταν έγκυος αλλά και ο πατέρας του την ίδια νύκτα του φάνηκε πως έβλεπε τον ήλιο να ανατέλλει από την κοιλιά της εγκυμονούσας.
Σημειώνει μάλιστα πως όταν ήταν παιδί ο Κικέρων τον είδε στον ύπνο του αλυσσοδεμένο με χρυσές αλυσίδες στο Καπιτώλιο δίπλα στο Δία ‘μαστιζόμενον’. Ακόμη ο Κάτουλος τον είδε και αυτός στον ύπνο του που είχε το άγαλμα του Δία της Ρώμης στην αγκαλιά του.
Ενώ στην αναφορά του για τον αυτοκράτορα Αύγουστο σημειώνει πως ξαφνικά χάθηκε ο ήλιος και ο ουρανός φάνηκε σα να καιγότανε ολόκληρος, επίσης τα αστέρια και οι κομήτες φάνηκαν ματωμένοι. Και θεωρήθηκε πως ήταν ένα προμήνυμα για την αρρώστιά του και συνεχίζοντας κάνει πιο τραγική την εικόνα λέγοντας πως κεραυνός έπεσε πάνω στο άγαλμά του αυτοκράτορα και έσβησε το πρώτο γράμμα από το όνομα του.

(«καὶ κεραυνὸς εἰς εἰκόνα αὐτοῦ ἐμπεσὼν τὸ πρῶτον γράμμα
τοῦ ὀνόματος τοῦ Καίσαρος ἠφάνισε.»)

Αλλά και για τον Ιουλιανό έχει κάτι σημαντικό να παραθέσει ο Ζωναράς. Όταν ήταν, λέει, στην Αντιόχεια είδε στο όνειρό του έναν ξανθό νεαρό που του είπε πως ‘ στη Φρυγία θα πεθάνεις’. Και ήταν τέτοια η πίστη του πως θα έβγαινε το όνειρο πραγματικότητα που όταν άκουσε πως έπρεπε επειγόντως να πάει εκστρατεία στη Φρυγία, αναφώνησε : «Ώ Ήλιε έχασες τον Ιουλιανό.» και τις ημέρες, λέει, εκείνες παρουσιάσθηκαν στον ουρανό πλήθος αστέρων που σχημάτισαν τη φράση: "σήμερον ἐν Περσίδι Ἰουλιανὸς ἀναιρεῖται."
Ενώ στον πέμπτο χρόνο της βασιλείας του Ιουστινιανού φάνηκε ένας κομήτης στον ουρανό που είχε το όνομα Λαμπαδίας. Αυτός είχε ακτίνες σαν βέλη, και είκοσι συνεχείς ημέρες φαινότανε στον ουρανό. Η εμφάνιση αυτή του κομήτη είχε την έννοια του μηνύματος συμφορών.
« ἄρξαντος δὲ Ἰουστινιανοῦ... κατὰ δὲ τὸ πέμπτον ἔτος τῆς βασιλείας αὐτοῦ ἀστέρος ὤφθη φαῦσις κομήτου, ὃς λαμπαδίας ὠνόμασται, ὡς ἄνω τὰς ἀκτῖνας ἱείς, ὃς ἐφ' ἡμέρας εἴκοσι φαίνων διήρκεσεν.»

Παρατηρούμε πως υπήρχε μια ζηλευτή παράδοση με τα όνειρα και τις εξηγήσεις τους ως προς το τι θα συμβεί στο μέλλον. Από τη λογική αυτή δεν ξεφεύγει και η «Χρονική διήγησις του Χωνιάτου κυρ Νικήτα»(1155-1215) για τον Ιωάννη το Κομνηνό. Είδε, λέει ο βασιλιάς Ιωάννης τον «νεοστεφή υιόν τον Αλέξιο» σαν ένα λιοντάρι και τον ίδιο κάθεται επάνω σε αυτό έχοντας ως ινία τα αυτιά του λιονταριού και θεωρεί το όνειρο ως σημαδιακό για αυτά που έγιναν στο μέλλον.
Ο Χιωνάτης φαίνεται να πιστεύει στις προλήψεις γιατί σε κάποιο σημείο θα αναρωτηθεί δεν είναι σημάδια κακά ο ήχος της θάλασσας, η έκλειψη του ήλιου, η μεταλλαγή του χρώματος της σελήνης σε αίμα κλπ κλπ.

(ὁ δ' ἦχος ὁ θαλάττιος, ὁ δὲ τοῦ ἡλίου σκοτασμὸς καὶ ἡ ζόφωσις, ἡ δὲ τῆς σελήνης εἰς αἷμα μεταστροφή, οἱ δὲ τῶν ἀστέρων ἔξεδροι, ὅπῃ καὶ ὅπως οὐ τὰ τελευταῖα ταῦτα κακὰ προεσήμαναν;)

Λόγω των κακών στιγμών που περνούσε το βυζαντινό κράτος εξαιτίας της παρακμής στην οποία είχε πέσει, ο βυζαντινός συγγραφέας εξηγεί τα άσχημα γεγονότα με τις ‘διοσημίες’.

(Ἐγένοντο δὲ καὶ διοσημίαι τηνικαῦτα· ἡμέρας γὰρ ἀστέρες ἐφάνησαν καὶ ὁ ἀὴρ ταραχώδης ὤφθη καὶ περὶ τὸν ἥλιον πάθη τινὰ συμβεβήκασιν, ἅ φασιν ἅλωνας, ὡς μηδὲ τοῦτον καθαρὸν καὶ ἀθόλωτον, ἀλλ' ὠχρότερον ἀποδισκεύειν τὸ φῶς.)

Σε ένα άλλο σημείο του ιστορικού κειμένου του ένας κομήτης που παρουσιάζεται στον ουρανό ήταν ένα σημάδι για τα χειρότερα που θα συμβούν. Ο κομήτης είχε σχήμα φιδιού που συνεχώς περιελίσσονταν στον αέρα καθώς σχηματίζονταν ένα μεγάλο στόμα που ενέπνεε φόβο. Ο κομήτης ήταν ορατός δύο μέρες.

(«ὄφεως γὰρ σχῆμα καὶ ἕλιγμα ἡ τοῦ φανέντος ἀνάμματος ὄψις διατυποῦσα νῦν μὲν διετέτατο, νῦν δ' ἀμφιπεριειλίσσετο εἰς ὁλκούς, ἄλλοτε εἰς χάσμα ἀνοιγομένη στόματος φόβον ἐνεποίει τοῖς θεωμένοις οἱονεὶ καταχάσκουσα ἐξ ὕψους τῶν κάτωθεν καὶ ἀνδρομέου γλιχομένη αἵματος.»)

Γράφει ο Καντακουζηνός στην ιστορία του (Νείλος Χριστοδούλωι) για ένα σημαδιακό - προφητικό όνειρο που είδε ο Μανουήλ ο νεώτερος. Το όνειρο το οποίο παραθέτει με κάθε λεπτομέρεια είναι αδύνατο να το φιλοξενήσουμε στο παρόν κείμενο. Περιπλέκει μέσα βασιλικά ξίφη, κεριά αναμμένα, τον προφήτη Ησαία κ.α.

Αλλά και στη χρονογραφία του Θεοφάνους του Αμαρτωλού, (9ος αιών.) έχουμε παραστατικά όνειρα για τον αυτοκρατορικό κύκλο.
Ένα παραστατικό όνειρο είναι αυτό που σημειώνει για τον βασιλιά Κώνστα και την ήττα του ρωμαϊκού στόλου. Είδε, λέει, στο όνειρό του πως ήταν στη Θεσσαλονίκη και αφού ξύπνησε το αφηγήθηκε σε κάποιο που ήξερε από όνειρα. Αυτός του εξήγησε τα κακά μαντάτα που ερχότανε για το στόλο του βασιλιά. Η ‘Θεσσαλονίκη’ του είπε σημαίνει "θὲς ἄλλῳ νίκην", δηλαδή δεν θα νικήσεις εδώ αλλά αλλού. Στη ναυμαχία που ακολούθησε ηττήθηκαν οι Ρωμαίοι και η θάλασσα γέμισε από το αίμα τους.
(Κείμενο:
«"ὦ βασιλεῦ, εἴθοις μὴ ἐκοιμήθης, μήτε ὄνειρον εἶδες. τὸ γὰρ εἶναί σε ἐν
Θεσσαλονίκῃ "θὲς ἄλλῳ νίκην" ἐγκρίνεται, τοῦτ' ἔστι πρὸς τὸν ἐχθρόν σου ἡ νίκη τρέπεται.".»)
Ο Θεοφάνης ο επονομαζόμενος Αμαρτωλός, μας γνωστοποιεί ακόμη και για την εμφάνιση ενός κομήτη στην ανατολή που ακτινοβολούσε προς τα κάτω, οι αστρονόμοι το ονόμασαν «πωγωνία» και προκαλούσε φόβο.
Αυτό έγινε στη διάρκεια του ένατου έτους της βασιλείας του Ιουστίνου (Ῥωμαίων βασιλεὺς Ἰουστῖνος ἔτη θʹ.)
Γράφει επακριβώς ο βυζαντινός λόγιος:

«Τῷ δ' αὐτῷ ἔτει ἐφάνη ἀστὴρ ἐν τῇ ἀνατολῇ, φοβερὸς κομήτης, ὃς εἶχεν ἀκτῖνα πέμπουσαν ἐπὶ τὰ κάτω, ὃν ἔλεγον οἱ ἀστρονόμοι πωγωνίαν εἶναι· καὶ ἐφοβοῦντο.».

Όλες οι εξηγήσεις που έδιναν οι βυζαντινοί συγγραφείς σε μεγάλα γεγονότα, είτε ήταν νίκες, είτε ήττες, αρρώστιες ή θάνατοι αυτοκρατόρων, όλα είχανε προαγγελθεί από όνειρα, οράματα ή εμφανίσεις αστεροειδών στον ουρανό.

‘ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ’

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Μελετώντας κανείς τους βυζαντινούς συγγραφείς εντυπωσιάζεται από τις αναφορές τους για ‘σημεία και τέρατα’ που προοιώνιζαν ήττες, νίκες, θανάτους και γεννήσεις.
Μερικά από αυτά τα προμηνύματα θα μεταφέρουμε στη σχετική αναφορά μας. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά είναι το όνειρο του Κωνσταντίνου του ιδρυτή της πόλης του Βυζαντίου.
Γράφει σχετικά ο Ιωάννης Μαλάλας (491-578 μ.Χ.).στη «Χρονογραφία» του:
« Ὁ Κωνσταντίνος... ἑλκυσθεὶς εἰς ὕπνον εἶδε κατ' ὄναρ ἐν τῷ οὐρανῷ σταυρόν, ἐν ᾧ ἐπεγέγραπτο, Ἐν τούτω νίκα. καὶ ἀναγνοὺς τὸ ἐπιγεγραμμένον ἐν τῷ σταυρῷ διυπνίσθη· καὶ ἀναστὰς ἐποίησε σίγνον σταυροῦ, ὡς εἶδεν ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ προηγεῖτο αὐτοῦ. καὶ προτρεψάμενος τὸν ἴδιον στρατόν, λέγων ὅτι Νικῶμεν, καὶ ὁρμήσας καὶ συμβαλὼν τοῖς βαρβάροις, ἐνίκησε τὸν πόλεμον κατὰ κράτος»

Δηλαδή,
«Ο Κωνσταντίνος όταν βυθίστηκε σε ύπνο είδε στο όνειρό του έναν σταυρό στον ουρανό, όπου έγραφε Εν τούτω Νίκα, μόλις διάβασε τις λέξεις που ήταν στο σταυρό, ξύπνησε. Σηκώθηκε κι έφτιαξε το σημάδι του σταυρού όπως το είδε στον ουρανό και μπήκε μπροστά από αυτόν. Συμπαρέσυρε, έτσι, το στρατό του λέγοντας ότι Θα Νικήσουμε και όρμησε επιτιθέμενος στους βαρβάρους, κατάφερε, μάλιστα, να τους συντρίψει.»
Μια άλλη σχετική αναφορά για το ίδιο θέμα μας κάνει ο Ιωάννης ο Ζωναράς (1110-1180). Μας αναφέρει πως ο ιδρυτής της Νέας Ρώμης ο Κωνσταντίνος ο ισαπόστολος (έτσι τον αποκαλεί) βρισκόταν σε μεγάλη αγωνία για την τύχη της αυτοκρατορίας λόγω των απειλών των στρατευμάτων του Μαξέντιου. Μέσα στο φόβο και στην αγωνία του:
«τύπος αὐτῷ σταυρικὸς μεσούσης ἡμέρας δι' ἀστέρος ἐφάνη κατ' οὐρανὸν καὶ
γραφὴ περὶ τὸν σταυρὸν Ῥωμαϊκοῖς στοιχείοις, δι' ἀστέρων καὶ αὐτοῖς τυπουμένοις
καὶ φράζουσιν "ἐν τούτῳ νίκα." ἐκ χρυσοῦ τοίνυν αὐτίκα σχεδιάσας σταυρὸν κατὰ
τὸν φανέντα τύπον αὐτῷ καὶ τοῦτον κελεύσας τῆς στρατιᾶς αὐτοῦ προπορεύεσθαι,
τοῖς τοῦ Μαξεντίου συρρήγνυται καὶ ὑπερτερεῖ ».
Δηλαδή,
Στη διάρκεια της ημέρας φάνηκε στον ουρανό αστερισμός σε σχήμα σταυρού και γύρω από το σταυρό αυτόν υπήρχαν ρωμαϊκά γράμματα, τυπωμένα στον ουρανό με αστέρια που έλεγαν ‘εν τούτω νίκα’. Εδώ θα νικήσεις. Αμέσως έφτιαξε με χρυσό έναν σταυρό, όπως ακριβώς του παρουσιάστηκε στο όνειρο. Διάταξε μάλιστα ο σταυρός αυτός να βρίσκεται εμπρός από το στρατό. Έτσι τον Μαξέντιο κατατρόπωσε και νίκησε.
Θα πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε πως το όνειρο αυτό ήταν μια έξυπνη επινόηση του Κωνσταντίνου προς το στρατό του, που βρισκόταν σε κατάσταση διάλυσης μετά από συνεχείς ήττες από τον αντίπαλό του.
Ο Μαξέντιος, μάλιστα, έπαιζε πολύ καλά το προπαγανδιστικό παιχνίδι του πολέμου κάνοντας ψυχολογικό πόλεμο στο στράτευμα του Κωνσταντίνου με άλλες μαντικές ικανότητες.
Σημειώνει ο ίδιος βυζαντινός συγγραφέας για τις μεθόδους του Μαξέντιου που ήταν πράγματι ανατριχιαστικές, αφού έσφαζε βρέφη και από τα σπλάχνα τους ...προέβλεπε τα μελλούμενα:
«γοητείαις κεχρημένος καὶ δι' ἀνατομῆς βρεφῶν μαντευόμενος
καὶ ἄλλα πράττων ἀθέμιτα, ἃ δέος ἐνεποίει τῷ Κωνσταντίνῳ.”

Δηλαδή,
Χρησιμοποιούσε μαγικά τεχνάσματα. Ειδικότερα, προμηνούσε το μέλλον από τα σπλάχνα των βρεφών, και άλλα πολλά έκανε αθέμιτα με τα οποία δημιουργούσε φόβο στον Κωνσταντίνο.

Ο στρατός του Κωνσταντίνου είχε πανικοβληθεί με όλα αυτά. Τότε παρουσιάστηκε το μεγάλο όνειρο με τα αστέρια να σχηματίζουν το ‘ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ’. Το οποίο αποδείχθηκε αποτελεσματικό...

ΤΟ ΑΙΜΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΣΤΑΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ‘64...

« Οι Τούρκοι ...διχοτόμησαν την Κύπρο!
"Οι τουρκοκύπριοι έφθασαν μέχρι του σημείου να διχοτομήσουν την Μεγαλόνησον κρατούντες για λογαριασμό τους την μερίδα του λέοντος. Ο χάρτης που δημοσιεύουμε τυπώθηκε στην Άγκυρα και διανέμεται στην Κύπρο. Όπως βλέπετε, εις τον τουρκικόν τομέα (το επάνω μέρος) που έχει διακοσμηθή και με τουρκικάς σημαίας, περιλαμβάνεται και η πρωτεύουσα της Κύπρου, η Λευκωσία. Οι Έλληνες, που αποτελούν το 80% του πληθυσμού της Μεγαλονήσου - κατά τους Τούρκους– θα πρέπει να ονομάσουν πρωτεύουσαν των την Λεμεσό ή την Λάρνακα.» (εφημ. Εμπρός 4/1/1964)

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Διαβάζω από την blogόσφαιρα τις θέσεις του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας που αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία στα ελληνικά νησιά (δες μετά αυτό) και κάνω συναφείς συνειρμούς - η ιστορική μνήμη πάει στο τότε… Στη δεκαετία του 1960, που ήμουνα παιδί...

Δέκα χρόνια πριν την εισβολή οι Τούρκοι είχαν εκδηλώσει τα σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου. Κι αυτά δεν έγιναν γνωστά μόνον στην Τουρκία, αλλά στην Ελλάδα, στην Κύπρο, σε όλον τον κόσμο.
Το δημοσίευμα της εφημερίδας «Εμπρός» της 4ης Ιανουαρίου 1964 δημοσίευσε τα τουρκικά επεκτατικά σχέδια του στρατιωτικού κατεστημένου της Τουρκίας προβλέποντας τις δραματικές εξελίξεις της επόμενης δεκαετίας.
Η Ελλάδα πνιγμένη στον δικομματισμό, αδυνατούσε να δει τι μέλλει γενέσθαι…
Τα δύο μεγάλα κόμματα, όπως και σήμερα, βρισκόντουσαν σε αναβρασμό. Αλλά ευτυχώς (!!) οι Τούρκοι δεν ...τόλμησαν να πραγματοποιήσουν απόβαση στη Κύπρο, και έτσι ...μπορούσαν να γίνουν οι ...εκλογές(!!).
Γράφει, επακριβώς, στο κύριο θέμα της η αναφερόμενη εφημερίδα, που σήμερα, αισθανόμαστε να μας κατακλύζει η αγανάκτηση:
« Η νέα οξύτης, την οποίαν, αποτόμως, συνεπεία των Τουρκικών απειλών, είχε προσλάβει την νύκτα της Πρωτοχρονιάς το θέμα της Κύπρου, εδημιούργησε προς στιγμήν την εντύπωσιν ότι βαίνομεν προς αναβολήν των εκλογών και ματαίωσιν της αποφασισμένης διαλύσεως της Βουλής, σχηματιζομένης και πάλιν πολιτικής Κυβερνήσεως εκ της Ενώσεως Κέντρου, προς υπεύθυνον διαχείρισιν του Κυπριακού. Ευτυχώς, η Τουρκία, δεν ετόλμησε να πραγματοποιήση τας περί αποβάσεως απειλάς της και ούτω η οξύτης του Κυπριακού υπεχώρησε, κατόπιν δε τούτου δεν προβλέπεται αλλαγή εις τας δια του διορισμού της Υπηρεσιακής Κυβερνήσεως Παρασκευοπούλου δια ραγδαίας πολιτικάς εξελίξεις. Απομένει ήδη η διάλυσις της Βουλής και η δια του ιδίου Βασιλικού Διατάγματος προκήρυξις των εκλογών δια την 16ην Φεβρουαρίου.»

Οι Τούρκοι δεν απειλούσαν, απλά, ενημέρωναν για τις προθέσεις τους...

Οι Τούρκοι, όμως, και επίσημα, λοιπόν, δεν κρύβουν τις προθέσεις τους. Θα πραγματοποιήσουν απόβαση στο νησί. Η απόφαση ήταν δεδομένη, Ο χρόνος δεν είχε ωριμάσει ακόμη και το χειρότερο η Ελλάδα δεν μπορούσε να το ...ακούσει. Ή κώφευε ή ήταν προσηλωμένη στα της πολιτικής εξουσίας δρώμενα...
Λέει ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών στο δημοσίευμα που παρατίθεται:
«η Τουρκία θα ζητήση την διχοτόμησιν της Κύπρου, αν όλαι αι άλλαι λύσεις της παρούσης κρίσεως αποτύχουν.
»Η Τουρκία ούδέποτε θα δεχθή κατάργησιν των συμφωνιών δια την Κύπρον την οποίαν επιδιώκει ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.
»Η κυβέρνησις της Άγκυρας έχει ως πρωταρχικόν σκοπόν εις περίπτωσιν καθ’ ήν θα απεφασίζετο αναθέωρησις του Συντάγματος της Κύπρου, να ενισχύση τας εγγυήσεις τας σχετικάς με την ασφάλειαν της τουρκικής κοινότητας της Κύπρου, εγγυήσεις των οποίων την ανεπάρκειαν απέδειξαν τα τελευταία γεγονότα εν Κύπρω.
Εξ άλλου 20.000 τρομοκράται της ΕΟΚΑ, εξωπλισμένοι μέχρις οδόντων συνέχισεν ο Τούρκος Υπουργός δρουν ελευθέρως εις ολόκληρον την Κύπρον και η σφαγή των Τούρκων εις την Κύπρον θα ηδύνατο να επαναληφθή ανά πάσαν στιγμήν.»
Αν και η εφημερίδα δηλώνει ότι ο Υπουργός των Εξωτερικών της Τουρκίας Ερκίν ψεύδεται για τους «20.000 τρομοκράτας της ΕΟΚΑ», ποιος μπορούσε να τους σταματήσει;
Τα πολιτικά πράγματα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο…
...και με τη Χούντα φθάσανε στον χείριστο βαθμό... στη απόβαση...στην εισβολη...στους νεκρούς...αγνοούμενους... Και το αίμα ακόμη ρέει...